Spółka kapitałowa w organizacji

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością formalnie nie jest jeszcze osobą prawną.

Jako osoba prawna powstaje ona z chwilą zawarcia umowy spółki przez wspólników.

Kodeks spółek handlowych wskazuje na możliwość istnienia spółki z o.o. w organizacji jako odrębnego od samej spółki podmiotu w obrocie gospodarczym i prawnym.

Spółka kapitałowa w organizacji (z o.o.) jest odrębnym podmiotem mającym zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Może zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, nabywać prawa, pozywać i być pozywaną. Wskazuje na to art. 11 Kodeksu spółek handlowych (w skrócie K.s.h.):

„Art. 11. § 1. Spółki kapitałowe w organizacji, o których mowa w art. 161 i art. 323, mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.

§ 2. Do spółki kapitałowej w organizacji w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące danego typu spółki po jej wpisie do rejestru.

§ 3. Firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie «w organizacji»”.

Ponieważ do spółki w organizacji zastosowanie mają przepisy o spółce po jej wpisie do rejestru przedsiębiorców KRS – tym samym także w zakresie jej reprezentacji. Spółka w organizacji reprezentowana jest przez co do zasady przez zarząd.

Spółka kapitałowa w organizacji może posiadać pełnomocnika ustanowionego przez zgromadzenie wspólników.

Zarówno zarząd, jak i ustanowiony pełnomocnik mają prawo do działania w imieniu spółki oraz jej reprezentowania. Jednakże, jak wskazuje art. 161 § 2 K.s.h., „spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników”.

Zawarte w nim słowo „albo” prowadzi do wniosku, że możliwe jest reprezentowanie spółki w organizacji przy danej czynności prawnej albo przez zarząd albo przez pełnomocnika.

W praktyce zdarzają się sytuacje, ze spółka kapitałowa w organizacji reprezentowana jest przez obydwa podmioty (zarząd i pełnomocnika).

Pełnomocnictwo udzielone osobie trzeciej do prowadzenia spraw spółki z o.o. w organizacji jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa. Jest ono udzielane w oparciu o jednomyślną uchwałę wspólników, którzy zawiązują spółkę, podpisując jej umowę i obejmując udziały. Pełnomocnictwo takie udzielane jest co do zasady do prowadzenia wszystkich spraw spółki w organizacji, lecz sama umowa lub uchwala wspólników może wprowadzać w tym zakresie ograniczenia. W takim przypadku czynność prawna podjęta przez pełnomocnika przekraczająca jego zakres umocowania wymaga zgody zgromadzenia wspólników spółki z o.o. w organizacji.

Jak wynika z art. 161 § 1 K.s.h., „z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji”.

Tak więc w imieniu spółki kapitałowej w organizacji (w tym z o.o.) może działać i ją reprezentować:

• zarząd lub
• pełnomocnik spółki (nie chodzi tutaj o pełnomocnika ustanowionego przez zarząd, ale o pełnomocnika ustanowionego przez wspólników).

W praktyce zdarzają się takie sytuacje, że zarząd i pełnomocnik działają jednocześnie w imieniu spółki w organizacji, co prowadzi do konfliktów na tle prawa do reprezentowania spółki oraz skutków podejmowanych czynności.

„Art. 161. § 2. Spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników”.

Jako że spółka z o.o. w organizacji może zaciągać zobowiązania, nie jest wykluczona sytuacja, iż je zaciągnie i nie ureguluje.

Art. 13 K.s.h. wyznacza krąg podmiotów i osób, które ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o. o. w organizacji. Należą do niego:

•  
• sama spółka,
• osoby działające w jej imieniu.

„Art. 13. § 1.Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu”.

Jak wskazano powyżej, prawo do działania w imieniu spółki ma zarząd albo pełnomocnik spółki. Odpowiedzialność ta ma charakter odpowiedzialności solidarnej. Podmioty i osoby te stają się dłużnikami z tytułu świadczenia niespełnionego przez spółkę w organizacji (niewykonanego zobowiązania).

A to oznacza, że wierzyciel ma prawo stosownie do art. 366 Kodeksu cywilnego żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Wierzyciel więc może domagać się spełnienia należności od spółki, od osób działających w jej imieniu, od spółki i osób działających w jej imieniu.

Odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki kapitałowej w organizacji ustaje wobec spółki w organizacji z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników.

Art. 161 wskazuje tylko na odpowiedzialność wobec spółki, a nie odpowiedzialność wobec osób trzecich.

W praktyce spotyka się podgląd oparty na brzmieniu art. 12 K.s.h.:

„Art. 12. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji”.

Wpis do KRS powoduje:

• powstanie normalnej spółki z o. o.,
• uzyskanie przez spółkę osobowości prawnej,
• że spółka staje się podmiotem praw i obowiązków spółki z o.o. w organizacji.

Spółka z o.o. (docelowa) jest sukcesorem uniwersalnym spółki w organizacji i przejmuje jej wszystkie zobowiązania – w tym też obciążające osoby działające w jej imieniu.

Ponieważ spółkę kapitałową w organizacji reprezentuje zarząd lub pełnomocnik spółki, dla sądu często istotne jest, kto działał w imieniu spółki przy zaciąganiu przez nią określonego zobowiązania: zarząd czy pełnomocnik.

W przedmiotowej sprawie wskazano, że zobowiązanie w imieniu spółki zaciągał zarząd. On ja reprezentował przy czynności rodzącej po stronie spółki zobowiązanie (dotychczas nie uregulowane). To wykluczało działanie przy tej czynności pełnomocnika (on nie podpisywał umowy, a więc nie działał w imieniu spółki).

Z ostrożności procesowej wierzyciel pozwał spółkę, zarząd oraz jej pełnomocnika.

Należy brać pod uwagę, że spółkę może reprezentować albo zarząd, albo pełnomocnik.

W związku z tym pozwanie solidarne w takiej sytuacji także pełnomocnika nie jest w pełni uzasadnione.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji odpowiada za zobowiązania, które zostały zaciągnięte po zawarciu umowy spółki w jej imieniu i przez osoby mające prawo reprezentowania spółki, czyli przez członków zarządu spółki z o.o. albo przez pełnomocnika spółki powołanego uchwałą wspólników.

Tutaj mamy do czynienia z działaniem zarządu, a nie pełnomocnika.

Wobec powyższego pozwanymi powinni być: spółka oraz członkowie zarządu.

Pozwanie pełnomocnika wspólnie ze wskazanymi podmiotami może być ocenione jako nieuzasadnione i skutkować oddaleniem powództwa wobec pełnomocnika.