Zobowiązanie do spłaty mieszkania po rozwodzie przez męża, a śmierć żony - dochodzenie spłaty przez spadkobierców

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku stanowi Pana legitymację do dochodzenia korzyści spadkowych.

W tym celu winien Pan wezwać byłego męża mamy do zapłaty i wyznaczyć mu termin z zastrzeżeniem, że po bezskutecznym upływie terminu wystąpi Pan o nadanie klauzuli wykonalności ugodzie i skieruje Pan sprawę do komornika, co z pewnością spowoduje dodatkowe koszty, którymi zostanie obciążony były mąż mamy.

Ugoda sądowa jest tzw. tytułem egzekucyjnym, na który może zostać nadana klauzula wykonalności (art. 777 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego – w skrócie K.p.c.).

Sądem, do którego należy skierować wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, jest sąd, przed którym została zawarta ugoda.

Do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności z zaznaczeniem przejścia uprawnienia na inną osobę załączy Pan oryginał ugody, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku oraz dowód uiszczenia opłaty w wysokości 50 zł. Powyższą opłatę należy uiścić na konto sądu lub poprzez naklejenie znaków opłaty sądowej (są dostępne w kasie każdego sądu).

Podstawę prawną Pana wniosku będzie stanowił art. 788 § 1 K.p.c., zgodnie z którym „jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym”.

Przejście praw na własną osobę udokumentuje Pan właśnie postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku.

Po doręczeniu przez sąd ugody wraz z klauzulą będzie Pan mógł wystąpić do komornika o wszczęcie egzekucji. Sam wniosek jest wolny od opłat. We wniosku powinien Pan wskazać sposób egzekucji (np. zajęcie wynagrodzenia za pracę, rzeczy ruchomych i nieruchomości, renty, emerytury, rachunku bankowego itp.).

Może Pan wybrać sobie komornika, który będzie prowadził postępowanie egzekucyjne z Pana wniosku.

Do wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego załączy Pan oryginał ugody wraz z klauzulą.

W razie śmierci byłego męża mamy będzie Pan mógł dochodzić od spadkobierców swych należności (które staną się z chwilą jego śmierci długami spadkowymi), chyba że spadkobiercy byłego męża mamy odrzucą spadek.

Jeśli w chwili śmierci były mąż mamy nie będzie posiadał majątku, zastosowanie znajdzie art. 59 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia”.

W tym celu winien Pan wystąpić przeciwko obu stronom takiej umowy z pozwem o ustalenie jej bezskuteczności w stosunku do Pana.

Uznanie umowy za bezskuteczną spowoduje, że w stosunku do Pana umowa, która udaremniła zaspokojenie Pana roszczenia, nie wywoła wynikających z niej skutków prawnych, będzie bezskuteczna, czyli tak jak gdyby w ogóle nie była zawarta. Natomiast pozostanie w pełni skuteczna w stosunku do pozostałych osób.

Proszę jednak pamiętać, że uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.

Jeśli jednak przekroczy Pan ten termin, będzie Pan mógł wystąpić z tzw. skargą paulińską.

Zgodnie z art. 527 § 1 Kodeksu cywilnego: „gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć”.

Ciężar udowodnienia powyższych okoliczności, to jest:

• wykazania, iż dłużnik przez przedmiotową czynność prawną świadomie pokrzywdził wierzyciela oraz że
• nabywca wiedział o tym (lub przy zachowaniu należytej staranności powinien wiedzieć), że zbywca celowo uszczupla swój majątek, by nie dopuścić do jego zajęcia
  
  – spoczywa na wierzycielu. To on ponosi ryzyko nieudanego dowodu.

Niemniej w przypadku, gdy kontrahentem Pana dłużnika będzie osoba mu bliska, Pana sytuacja dowodowa będzie znacznie łatwiejsza. Jeśli bowiem osoba trzecia jest osobą bliską dla dłużnika, wówczas wierzyciel nie musi prowadzić dowodu na tę okoliczność, gdyż na jego rzecz działa domniemanie, że osoba bliska miała świadomość, że dłużnik celowo uszczupla swój majątek, by nie dopuścić do zaspokojenia się z niego wierzyciela.

Realizacja skargi paulińskiej następuje przez wniesienie powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej o uznanie danej czynności prawnej (np. umowy) za bezskuteczną w stosunku do niego. Umowa zawarta między Panem a kontrahentem pozostanie ważna, ale bezskuteczna w stosunku do tego wierzyciela, którego skarga okazała się zasadna.

Wierzyciel może skutecznie wystąpić ze skargą paulińską w terminie 5 lat od dokonania przez dłużnika niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem. Po upływie tego okresu osoba trzecia mogłaby wystąpić z zarzutem przedawnienia i skutecznie uchylić się o spełnienia żądania wierzyciela.

Podstawowym skutkiem uwzględnienia przez sąd skargi paulińskiej jest to, że wierzyciel może z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

Egzekucja ze spółdzielczego lokatorskiego prawa nie jest możliwa z uwagi na to, że prawo to nie podlega egzekucji.

Dobrym zabezpieczeniem byłoby wpisanie hipoteki, niemniej hipotekę można ustanowić tylko na mieszkaniu o statusie odrębnej własności lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.