Rozwód za granicą i skutki prawne w Polsce

Pierwszym europejskim aktem prawnym upraszczającym uzyskanie uznania orzeczenia o rozwodzie przyznanego w innym państwie członkowskim UE było rozporządzenie Rady WE z 29 maja 2000 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków (WE nr 1347/2000). Weszło ono w życie w dnia 1 marca 2001 r.

Rozporządzenie to zostało następnie zastąpione po części rozporządzeniem z 27 listopada 2003 r. dotyczącym jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (WE nr 2201/2003). Nowe rozporządzenie nie zmienia przepisów dotyczących spraw małżeńskich i stosowane jest do orzeczeń o rozwodzie wydanych po dacie jego wejścia w życie, czyli po wskazanym już wyżej 1 marca 2001 r.

Po szczegółowej analizie obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady (WE nr 2201/2003) z dnia 27 listopada 2003 r., doszedłem do wniosku, że kierownik USC bezpodstawnie odmawia Pani uznania wyroku rozwodowego.

Wskazane rozporządzenie nr 2201/2003 weszło w życie w dniu 1 sierpnia 2004 r., chociaż zdecydowaną większość jego postanowień stosuje się dopiero od 1 marca 2005 r. (tak wynika z art. 72 tego rozporządzenia).

Analizując treść przedmiotowego rozporządzenia, należy zwrócić uwagę na jego przepisy przejściowe zawarte w Rozdziale VI – właściwie jest to jeden przepis z art. 64. W artykule tym zostały uregulowane warunki stosowania przepisów tego rozporządzenia do postępowań i orzeczeń wcześniejszych.

Pozwolę sobie zacytować art. 64 w całości.

1. „Przepisy niniejszego rozporządzenia mają zastosowanie do postępowania sądowego wszczętego po terminie jego stosowania zgodnie z przepisami art. 72, a także do dokumentów urzędowo sporządzonych lub zarejestrowanych jako autentyczne oraz do ugód zawartych między stronami po tym terminie.

2. Orzeczenia wydane po terminie jego stosowania w postępowaniu sądowym wszczętym przed tą datą, lecz po dacie wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 1347/2000, są uznawane i wykonywane zgodnie z przepisami rozdziału III niniejszego rozporządzenia, jeżeli właściwość oparto na zasadach zgodnych w zasadami określonymi w rozdziale II lub w rozporządzeniu (WE) nr 1347/2000 albo w konwencji zawartej między Państwem Członkowskim pochodzenia i państwem, do którego kierowany jest wniosek, obowiązującej w momencie wszczęcia postępowania.

3. Orzeczenia wydane przed terminem stosowania niniejszego rozporządzenia w postępowaniu sądowym wszczętym po wejściu w życie rozporządzenia (WE) nr 1347/2000 są uznawane i wykonywane zgodnie z przepisami rozdziału III niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem, że odnoszą się do rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa albo odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków w postępowaniu sądowym w sprawach małżeńskich.

4. Orzeczenia wydane przed terminem stosowania niniejszego rozporządzenia, lecz po dacie wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 1347/2000 w postępowaniu sądowym wszczętym przed datą wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 1347/2000 są uznawane i wykonywane zgodnie z przepisami rozdziału III niniejszego rozporządzenia pod warunkiem, że odnoszą się do rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa albo odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków w postępowaniu sądowym w sprawach małżeńskich oraz że właściwość oparto na zasadach zgodnych z zasadami określonymi w rozdziale II niniejszego rozporządzenia lub w rozporządzeniu (WE) nr 1347/2000 albo w konwencji zawartej między Państwem Członkowskim pochodzenia i państwem, do którego kierowany jest wniosek obowiązującej w momencie wszczęcia postępowania”.

W tym miejscu należy przypomnieć, że wyrok rozwodowy w Pani sprawie uprawomocnił się w lipcu 2004 r., czyli już po wejściu w życie poprzednio obowiązującego rozporządzenia Rady WE z 29 maja 2000 r. (WE nr 1347/2000), które weszło w życie w dnia 1 marca 2001 r., lecz przed terminem stosowania obecnie obowiązującego rozporządzenia nr 2201/2003, które jest stosowane od 1 marca 2005 r.

W związku z powyższym w Pani sprawie miałby według mnie zastosowanie ust. 3 wskazanego wyżej art. 64, zgodnie z którym „orzeczenia wydane przed terminem stosowania niniejszego rozporządzenia w postępowaniu sądowym wszczętym po wejściu w życie rozporządzenia (WE) nr 1347/2000 są uznawane i wykonywane zgodnie z przepisami rozdziału III niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem, że odnoszą się do rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa albo odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków w postępowaniu sądowym w sprawach małżeńskich”.

Biorąc pod uwagę powyższe, stanąłbym na stanowisku, że przepisy obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady WE nr 2201/2003 dopuszczają możliwość uznania wyroku rozwodowego zapadłego w Holandii bez potrzeby przeprowadzania ponownego postępowania sądowego.