Przepisanie firmy córce w formie darowizny

Umowa darowizny

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.):

„Art. 888 [Umowa darowizny]

§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

§ 2. (uchylony).

Art. 889 [Bezpłatne przysporzenia niebędące darowizną]

Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2) gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.

Art. 890 [Forma]

§ 1. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

§ 2. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron”.

Konsekwencje cesji

Zgodnie z poglądami piśmiennictwa prawnego „konsekwencją cesji jest jednocześnie podmiotowe przekształcenie stosunku zobowiązaniowego. W miejsce dotychczasowego wierzyciela (zbywcy wierzytelności) wchodzi bowiem inny podmiot (cesjonariusz), niezwiązany dotychczas danym węzłem obligacyjnym. Nie zawsze jednak (można raczej rzec: rzadko) dochodzi do zupełnego wyłączenia cedenta z danego stosunku prawnego. W większości przypadków cesją objęte są bowiem wierzytelności wynikające z umów dwustronnie zobowiązujących, będących źródłem stosunków prawnych, w ramach których obie strony są zarówno uprawnione, jak i zobowiązane. Sam przelew, powodujący przejście wierzytelności na nabywcę, nie pociąga jednak za sobą przeniesienia na niego obowiązków (długu), który ciąży dalej na zbywcy. W związku z tym prosty dwustronny stosunek zobowiązaniowy przekształca się w złożoną trójstronną więź prawną. Uprawnienia i obowiązki skupione dotychczas w jednej osobie zostają rozdzielone na dwa odrębne podmioty. Nie jest także wykluczone, by przelewu dokonał jeden z kilku wierzycieli uprawnionych do przyjęcia świadczenia niepodzielnego albo jeden z wierzycieli solidarnych.

Konstrukcja przelewu wierzytelności opiera się na założeniu, że pozycja dłużnika w wyniku cesji nie ulega zmianie (podobnie jak dotychczas dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie w niezmienionej postaci, jedynie tylko na rzecz innego podmiotu). Jest to założenie czysto formalne, ponieważ faktycznie relacje pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem wskutek cesji mogą ulec zmianie. Nowy wierzyciel może bowiem być mniej skory do odroczenia terminu spełnienia świadczenia albo też prowadzić bardziej agresywną politykę windykacyjną niż jego poprzednik. Mimo to zgodnie z formalnym założeniem neutralności cesji na sytuację dłużnika, dokonanie przelewu nie wymaga – co do zasady – jego zgody. Jednakże, w celu wzmocnienia pozycji dłużnika art. 509 i 514 K.c., stwarzają możliwość ograniczenia dopuszczalności cesji danej wierzytelności, poprzez konieczność uzyskania takiej zgody (w tym zakresie zob. uwagi dotyczące pacti de non cedendo w pkt 20–28 oraz komentarz do art. 514).

Nie stanowi przelewu wierzytelności umowa, na podstawie której osoba trzecia przystępuje do stosunku zobowiązaniowego po stronie wierzycielskiej obok, a nie zamiast dotychczas uprawnionego. Polskiemu prawu nie jest także znana konstrukcja umownego wstąpienia osoby trzeciej w pozycję strony stosunku zobowiązaniowego. Zbliżony skutek jest możliwy do osiągnięcia poprzez dokonanie dwóch formalnie odrębnych czynności – przelewu wierzytelności oraz przejęcia długu (zob. komentarz do art. 519), po spełnieniu przesłanek wynikających z regulacji prawnych dotyczących obu instytucji” (W. Kurowski w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 509).

Przeniesienie wierzytelności

Zgodnie z art. 509 K.c.:

„§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki”.

Przy założeniu, że Pani mama prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, może ona przepisać na Panią aktywa swojej firmy (ruchomości i nieruchomości) w drodze darowizny. Należałoby umowę darowizny zawrzeć u notariusza, aby była ona skuteczna. Dodatkowo należałoby cesjonować (zawrzeć umowy przeniesienia praw i obowiązków) każdą umowę, jaka wiąże Pani mamę jako przedsiębiorcę. Taka umowa powinna być trójstronna (Pani, Pani mama oraz druga strona z umowy wiążącej Pani mamę).