Przedawnienie należności z tytułu składek

Jak podaje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74), osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wykonywania działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5).

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania działalności pozarolniczej. Przyjmuje się, że jest nim – po uprzednim zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej – dzień faktycznie podjętych działań związanych z przedmiotem prowadzonej działalności. Oczywiście obowiązek ten ustaje z dniem zakończenia prowadzenia tej działalności.

Od 2003 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu dopiero po 10 latach – bez względu, czy był przerywany bieg przedawnienia, czy nie. Według orzeczenia NSA odnośnie przedawnienia (5 czy 10 lat) stosuje się przepisy obowiązujące w momencie wymagalności składek. Bieg przedawnienia przerywają: odroczenie terminu opłacenia należności z tytułu składek, rozłożenie spłaty tych należności na raty (bieg odsetek jest wstrzymany od dnia złożenia podania o układ ratalny) i niektóre inne czynności zmierzające do ściągnięcia tych należności, jeżeli o owych czynnościach dłużnik został zawiadomiony.

Do wszystkich należności składkowych na ubezpieczenia społeczne, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r. (czyli przed zmianą przepisów) i które przed tą datą nie uległy jeszcze przedawnieniu (przy zastosowaniu 5-letniego okresu przedawnienia na mocy starych przepisów), zastosowanie znajduje nowy termin przedawnienia, czyli termin 10-letni (art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r. (sygn. akt II UZP 5/08): „Dziesięcioletni okres przedawnienia, przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074), znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych”.

Trzeba wskazać, iż należności z 2001 roku nie były przedawnione w dniu wejścia w życie nowelizacji ustawy, więc ma do nich zastosowanie 10-letni okres przedawnienia.

Należność za luty 2001 r. przedawniła się w marcu 2011 r., za kwiecień w maju, za maj w czerwcu, za czerwiec i lipiec także, ale należności z tytułu składek za pozostałe miesiące nie są jeszcze przedawnione.

To wszystko jest oczywiście aktualne pod warunkiem, że nie było w tym czasie egzekucji i postępowania w celu ściągnięcia owych należności.

*Stan prawny z dnia 25.08.2011 r.