Problem z zaległymi składkami zdrowotnymi

Sprawy związane ze składkami ZUS potrafią być skomplikowane i przysporzyć wielu kłopotów. Niestety, rzeczywiście nawet przy zbiegu tytułów ubezpieczenia i zatrudnieniu na umowę o pracę oraz prowadzeniu własnej działalności należy opłacać składkę zdrowotną również z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, co nie dotyczy pozostałych składek na ubezpieczenia społeczne. Obowiązku odprowadzania składek zdrowotnych nie wyłącza nawet brak dochodów czy straty, a także fakt, że działalność nie jest rzeczywiście prowadzona.

Natomiast istnieje możliwość podjęcia pewnych działań w opisanej sprawie. Niestety ustawa o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność dotyczy obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Gdyby chodziło o wszystkie składki razem, wówczas abolicja mogłaby objąć również składki zdrowotne, a jeśli jedynie zdrowotne, wówczas już nie można stosować przepisów tej ustawy. Nie oznacza to jednak, że nie ma Pan żadnej możliwości działania.

Można próbować wnosić o umorzenie należności składkowych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Konkretną podstawę stanowi tu art. 28 ustawy. Istnieje możliwość umarzania w całości lub w części. Zasadniczo powinno to wystąpić w przypadku ich całkowitej nieściągalności.

Całkowita nieściągalność należności zachodzi, gdy:

• dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku, lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
• sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w prawie upadłościowym (art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze – Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.),
• nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku: majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.),
• nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,
• wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,
• naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję,
• jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Oprócz tego w art. 28 ust. 3a tejże ustawy, gdy ubezpieczony był równocześnie płatnikiem składek, składki mogą być umarzane w uzasadnionych przypadkach, mimo braku ich całkowitej nieściągalności. Ważny interes zobowiązanego to może być np. ubóstwo, zdarzenia losowe, klęski żywiołowe, choroba zobowiązanego lub kogoś z członków jego najbliższej rodziny. Tak więc jest to pewna droga, której można spróbować, jednakże nie ma gwarancji jej skuteczności. Umorzenie ze względu na ważny interes, uzasadniony przypadek, powinno być dobrze uzasadnione i należy w nim wykazać naprawdę poważne argumenty.

Co do przedawnienia, sprawa nie przedstawia się tak prosto. Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – termin ten zasadniczo wynosi 5 lat. Jednakże termin ten dotyczy jedynie składek, które stały się wymagalne w 2012 r. Składki za wcześniejszy czas przedawniają się z upływem 10 lat, czyli możliwe jest ich dochodzenie. Dodatkowo czynność organu zmierzająca do egzekwowania roszczeń przerywa bieg przedawnienia, który od tej chwili biegnie na nowo. Niestety częstą praktyką jest, iż urzędy krótko przed końcem terminu przedawnienia interesują się zaległymi składkami, przerywają bieg przedawnienia, dzięki czemu można nawet po długim czasie dochodzić zapłaty zaległych składek, a odsetki urastają do naprawdę sporych rozmiarów.

Istnieje również możliwość rozłożenia świadczenia na raty. Należy zgłosić się do ZUS i możliwe będzie podpisanie z nimi umowy dotyczącej rozłożenia świadczenia na raty, jednakże tu również nie ma pewności, czy ZUS się na to zgodzi i na jakich warunkach. Podkreśla się, że rozłożenie na raty ma charakter wyjątkowy, gdyż zasadą jest terminowe spłacanie zobowiązań. Należy wykazać, że niemożliwe jest spłacenie zaległych składek jednorazowo. Jeśli nadal prowadzi Pan działalność, konieczne może być dołączenie dokumentów związanych z nią, a jeśli Pan pracuje na podstawie umowy o pracę, wykazanie swoich dochodów, ewentualnie sytuacji rodzinnej, majątkowej itp. Prawdopodobnie dobrze byłoby najpierw porozmawiać z odpowiednią osobą w ZUS, aby dojść do porozumienia i dowiedzieć się, czego by wymagali.

Tak więc może Pan wnosić o umorzenie składek ze względu na szczególne okoliczności, jednakże muszą być one naprawdę poważne. Przedawnienie niestety nie jest okolicznością, na którą można się powołać, prawdopodobnie specjalnie zwrócili się do Pana krótko przed końcem tego terminu. Inną ewentualnością jest rozłożenie świadczenia na raty i prawdopodobnie to byłoby łatwiejsze do uzyskania niż umorzenie.