Pozwolenie na broń – zagadnienia podstawowe

Zgodnie z art. 4 ustawy z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (j.t. Dz. U. 2012 r. poz. 576 – dalej w skrócie nazywanej „ustawą o broni”), pod pojęciem broni należy rozumieć:

1. broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową;
2. broń pneumatyczną;
3. miotacze gazu obezwładniającego;
4. narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu:
   1) broń białą w postaci:
   – ostrzy ukrytych w przedmiotach niemających wyglądu broni,
   – kastetów i nunczaków,
   – pałek posiadających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału,
   – pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy;
   2) broń cięciwową w postaci kusz; oraz
   3) przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.

Poza przypadkami określonymi w przywołanej ustawie nabywanie, posiadanie oraz zbywanie broni i amunicji jest zabronione i podlega karze.

Jednym z wyjątków od przytoczonej wyżej zasady zakazu posiadania broni jest art. 9 ustawy o broni, który stanowi, że broń palną i amunicję do tej broni, z wyłączeniem przypadków szczególnych, o których mowa niżej, można posiadać na podstawie pozwolenia na broń wydanego przez właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu zainteresowanej osoby lub siedzibę zainteresowanego podmiotu komendanta wojewódzkiego Policji, a w przypadku żołnierzy zawodowych – na podstawie pozwolenia wydanego przez właściwego komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej.

Trzeba w tym miejscu wskazać, że według ustawowej definicji bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego. 

Pozwolenia na broń nie wymaga się (nie jest ono obowiązkowe) tylko w przypadku:

1. gromadzenia broni w zbiorach muzealnych na podstawie odrębnych przepisów;
2. używania broni w celach sportowych, szkoleniowych lub rekreacyjnych na strzelnicy działającej na podstawie zezwolenia właściwego organu;
3. używania broni palnej sygnałowej i alarmowej do celów wzywania pomocy, ratowniczych, poszukiwawczych oraz przez osoby uprawnione do sygnalizacji zawodnikom rozpoczęcia konkurencji sportowej w trakcie zawodów sportowych, jeżeli wymaga ona takiej sygnalizacji;
4. dysponowania bronią przez przedsiębiorców dokonujących obrotu bronią i amunicją na podstawie koncesji lub świadczących usługi rusznikarskie na podstawie odrębnych przepisów, o ile jest to związane bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej;
5. dysponowania bronią przekazaną w celu pozbawienia lub potwierdzenia pozbawienia cech użytkowych;
6. posiadania broni palnej pozbawionej cech użytkowych;
7. posiadania przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie nieprzekraczającej 10 mA;
8. posiadania ręcznych miotaczy gazu obezwładniającego;
9. posiadania broni pneumatycznej;
10. posiadania broni palnej rozdzielnego ładowania, wytworzonej przed rokiem 1885 oraz replik tej broni;
11. posiadania broni palnej alarmowej o kalibrze do 6 mm (art. 11 ustawy o broni).

Na marginesie warto wspomnieć, że miotacze gazu obezwładniającego oraz narzędzia i urządzenia, o których mowa na wstępie niniejszego artykułu w pkt 3 i 4, można mieć na podstawie pozwolenia na broń wydanego przez właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu zainteresowanej osoby lub siedzibę zainteresowanego podmiotu komendanta powiatowego Policji, a w przypadku żołnierzy zawodowych – na podstawie pozwolenia wydanego przez właściwego komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej. Zaś broń pneumatyczną (pkt 2 zestawienia zamieszczonego na wstępie artykułu) można mieć na podstawie karty rejestracyjnej broni pneumatycznej wydanej przez właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu zainteresowanej osoby lub siedzibę zainteresowanego podmiotu komendanta powiatowego Policji, a w przypadku żołnierzy zawodowych – właściwego komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej.

Z drugiej strony pozwolenie nie może być wydane na broń szczególnie niebezpieczną, którą jest:

1. samoczynna broń palna, zdolna do rażenia celów na odległość;
2. broń palna wytworzona lub przerobiona w sposób pozwalający na zatajenie jej przeznaczenia, a także broń imitująca inne przedmioty;
3. broń palna wyposażona w tłumik huku lub przystosowana do strzelania z użyciem tłumika huku;
4. broń palna, której nie można wykryć przy pomocy urządzeń przeznaczonych do kontroli osób i bagażu.

Właściwy organ Policji wydaje pozwolenie na broń, jeżeli okoliczności, na które powołuje się osoba ubiegająca się o pozwolenie, uzasadniają jego wydanie. Chodzi tu w szczególności, a więc tylko przykładowo, o cele:

1. ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia (np. uzasadnione zagrożenie utraty życia, groźby spowodowania utraty życia lub zdrowia, co do których istnieją realne podstawy, by zakładać, że mogą one się ziścić);
2. łowieckie;
3. sportowe;
4. kolekcjonerskie;
5. pamiątkowe;
6. szkoleniowe.

Samo wydanie pozwolenia na broń poprzedzone jest szczególnym postępowaniem inicjowanym podaniem zainteresowanego o wydanie pozwolenia na broń, popartym orzeczeniami lekarskim i psychologicznym wydanymi przez upoważnionych: lekarza i psychologa, stwierdzającymi, że zainteresowany nie należy do osób, którym pozwolenie na broń nie może być wydane (patrz niżej) i potwierdzającymi, że zainteresowany może dysponować bronią (art. 15 § 3 ustawy o broni).

Ponadto osoba, która występuje z podaniem o wydanie pozwolenia na broń, jest obowiązana zdać egzamin przed komisją powołaną przez właściwy organ Policji ze znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania danej broni oraz z umiejętności posługiwania się tą bronią, z czego zwolnieni są tylko niektórzy funkcjonariusze służb mundurowych.

Właściwy organ Policji może odmówić wydania pozwolenia na broń osobie, która naruszyła:

1. warunki określone w pozwoleniu na broń;
2. obowiązek rejestracji broni;
3. obowiązek zawiadomienia o utracie broni;
4. obowiązek zawiadomienia o zmianie miejsca stałego pobytu;
5. zasady przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji oraz ich noszenia.

Właściwy organ Policji może (a w przypadkach 2 i 3 poniżej – musi) również odmówić wydania pozwolenia na broń osobie:

1. której cofnięto pozwolenie na broń wskutek przemieszczania się z rozładowaną bronią albo noszenia broni w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo środka zastępczego,
2. która nie zdała egzaminu ze znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania danej broni oraz z umiejętności posługiwania się tą bronią,
3. która nie przedstawiła orzeczenia lekarskiego i psychologicznego.

Pozwolenie na broń wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej (art. 12 § 1 ustawy o broni). W pozwoleniu określa się każdorazowo:

1. cel, w jakim zostało wydane;
2. rodzaj broni;
3. liczbę egzemplarzy broni.

Właściwy organ Policji może w pozwoleniu na broń ograniczyć lub wykluczyć możliwość jej noszenia, co potwierdza się w legitymacji posiadacza broni (art. 10 § 7 ustawy o broni). Jest to bardzo istotna ingerencja w uprawnienia osoby, która uzyskała pozwolenie na broń, albowiem noszenie broni oznacza każdy sposób przemieszczania broni przez osobę posiadającą pozwolenie na tę broń.

Wraz z pozwoleniem na broń uprawnionemu wydane może być zaświadczenie uprawniające do nabycia rodzaju i liczby egzemplarzy broni zgodnie z pozwoleniem i amunicji do tej broni. Nabywca broni jest zobowiązany w dalszej kolejności zarejestrować ją w ciągu 5 dni od dnia nabycia w organie, który wydał uprawnionemu pozwolenie na broń.

Pozwolenia na broń w żadnym wypadku nie można wydać osobom:

1. niemającym ukończonych 21 lat, z zastrzeżeniem jednak pewnych ustawowych wyjątków;
2. z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego lub o znacznie ograniczonej sprawności psychofizycznej;
3. wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego;
4. uzależnionym od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych;
5. nieposiadającym miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
6. stanowiącym zagrożenie dla siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego:
1. skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
2. skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za nieumyślne przestępstwo:
   – przeciwko życiu i zdrowiu,
   – przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia.

Właściwy organ Policji obowiązkowo cofa pozwolenie na broń, jeżeli osoba, której takie pozwolenie wydano:

1. nie przestrzega warunków określonych w pozwoleniu na broń;
2. należy do osób, którym nie wydaje się pozwolenia na broń (patrz akapit poprzedni);
3. naruszyła obowiązek zawiadomienia o utracie broni;
4. przemieszcza się z rozładowaną bronią albo nosi broń, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo środka zastępczego.

Właściwy organ Policji może również, choć już nie musi, cofnąć pozwolenie na broń w szczególności, jeżeli ustały okoliczności faktyczne, które stanowiły podstawę do jego wydania (np. ustało zagrożenie utraty życia wskutek schwytania potencjalnego zabójcy) bądź w przypadku naruszenia przez osobę posiadającą pozwolenie wymogu uzyskania zgody na wywóz broni i amunicji za granicę lub zakazu użyczania broni osobie nieupoważnionej.

Cofnięcie pozwolenia na broń następuje każdorazowo w drodze decyzji administracyjnej, co umożliwia wniesienie od niej odwołania.

Osoba, która utraciła uprawnienie do posiadania broni, jest obowiązana niezwłocznie zbyć broń i amunicję do tej broni (art. 22 § 1 ustawy). Jeżeli broń nie zostanie zbyta w terminie 30 dni, należy ją złożyć wraz z amunicją do depozytu właściwego organu Policji.

Stan prawny obowiązujący na dzień 03.09.2012