Postępowanie spadkowe we Francji

Francuski system prawa spadkowego określa właściwość prawa spadkowego w następujący sposób:

• jeśli chodzi o nieruchomości, właściwe jest jedynie prawo państwa położenia nieruchomości, tzw. loi du lieu de situation;
• w przypadku ruchomości właściwe jest prawo ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego – tzw. loi du dernier domicile.

W przypadku Pani siostry do stwierdzenia nabycia spadku – zarówno co do pozostawionych przez siostrę nieruchomości położonych we Francji, jak i jakichkolwiek ruchomości – będzie miało zastosowanie prawo francuskie.

Przeprowadzone we Francji stwierdzenie nabycia spadku, co do zasady, może zostać uznane przez polskie sądy. Wynika to z art. 1145 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

„Art. 1145. Orzeczenia sądów państw obcych wydane w sprawach cywilnych podlegają uznaniu z mocy prawa, chyba że istnieją przeszkody określone w art. 1146”.

Gdyby jednak siostra posiadała również nieruchomości położone w Polsce, musiałaby Pani przeprowadzić postępowanie spadkowe także w Polsce. Stwierdzenie nabycia spadku co do nieruchomości położonej na terenie Polski jest zastrzeżone dla polskiej jurysdykcji.

„Art. 1146. § 1. Orzeczenie nie podlega uznaniu, jeżeli:

(…)

2) zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich”.

O uznaniu orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych sąd okręgowy, który byłby miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd rejonowy, a w braku tej podstawy – sąd właściwy dla m.st. Warszawy.

Mimo że art. 1145 K.p.c. mówi o orzeczeniach sądów, będzie on miał również zastosowanie do uznania stwierdzenia nabycia spadku w formie aktu notarialnego. W takiej formie następuje potwierdzenie nabycia spadku we Francji.

Jak czytamy w komentarzu do art. 1145 K.p.c.: „Nie ulega wątpliwości, że uznaniu mogą podlegać orzeczenia zagraniczne zapadłe w sprawach cywilnych. Przepis art. 1149¹ kpc dopuszcza jednak uznawanie i wykonywanie nie tylko orzeczeń sądów zagranicznych, lecz również rozstrzygnięć w sprawach cywilnych pochodzących od innych organów państw obcych” (Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, LEX 2012).

Gdyby okazało się, że siostra posiadała ruchomości w Polsce, np. oszczędności na koncie bankowym, doradzałbym niewykazywanie tych ruchomości w postępowaniu spadkowym we Francji i przeprowadzenie postępowania spadkowego w Polsce. Samo uznanie francuskiego stwierdzenia nabycia spadku wiąże się z opłatą sądową czy też kosztami tłumaczenia francuskiego aktu notarialnego. Jeżeli zgłosi Pani w postępowaniu we Francji notariuszowi, że siostra posiadała aktywa w Polsce, zwiększy to wartość spadku, a tym samym wynagrodzenie pobierane przez francuskiego notariusza.

Konkludując, co do nieruchomości i ruchomości na terenie Francji musi Pani przeprowadzić postępowanie spadkowe we Francji. W przypadku nieruchomości położonych w Polsce musi Pani przeprowadzić postępowanie w Polsce, zaś co do ruchomości położonych w Polsce taniej wychodzi przeprowadzenie dodatkowego postępowania spadkowego w Polsce (zamiast dokonywać tej czynności we Francji, a następnie przeprowadzać postępowanie przed polskim sądem o uznanie francuskiego stwierdzenia nabycia spadku).