Postępowanie przed sądem rodzinnym w sprawie kradzieży

Pańska córka jako osoba nieletnia, która ukończyła lat 15, nie podlega odpowiedzialności karnej na zasadach wskazanych w Kodeksie karnym (K.k.) – będzie zatem odpowiadać w postępowaniu przed sądem rodzinnym. Zgodnie z treścią przepisu art. 10 § 1 K.k. „na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat”. Jak stanowi przepis art. 279 § 1 K.k., kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli kradzież z włamaniem nastąpiła na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 279 § 2 K.k.). Kradzież z włamaniem nie jest jednym z tych przestępstw, które zostały uznane przez ustawodawcę za najpoważniejsze (jak np. zbrodnia zabójstwa), skutkujące wyjątkową odpowiedzialnością karną nieletniego po ukończeniu przez niego 15 lat.

Jeśli osoba nieletnia, po ukończeniu 13 roku życia, a przed ukończeniem 17 roku życia, popełnia czyn karalny, tj. czyn, który jest zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo jako wyliczone enumeratywnie wykroczenie, podlega odpowiedzialności na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm., dalej jako „ustawa”). Dopuszczenie się przez nieletniego czynu karalnego stanowi przesłankę podjęcia postępowania (art. 2 ustawy).

Sąd rodzinny, a dokładniej wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego, ustali w postępowaniu wszystkie okoliczności zdarzenia oraz formę udziału Pańskiej córki w czynie karalnym (pomocnictwo, sprawstwo, współsprawstwo, usiłowanie, podżeganie), dostosowując sankcję do rozmiaru demoralizacji nieletniej. W postępowaniu uczestniczy prokurator, a nieletnia może mieć obrońcę. Skutki zdarzenia będą zapewne poważniejsze, jeśli nie jest to pierwszy przypadek łamania prawa przez Pańską nieletnią córkę.

Wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego lub który wykazuje przejawy demoralizacji, na podstawie art. 6 ustawy sąd może m.in.:

1. udzielić upomnienia;
2. zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do przeproszenia pokrzywdzonego;
3. ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna;
4. zastosować nadzór kuratora;
5. orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
6. skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
7. orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
8. orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym;
9. zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Sąd rodzinny może również zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, a także zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego (art. 7 ustawy). W razie niewykonania nałożonych przez sąd obowiązków sąd ten może wymierzyć karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 zł (art. 8 § 1 ustawy). Jeśli termin rozprawy przed sądem rodzinnym jest już wyznaczony, mogą Państwo (jako przedstawiciele ustawowi nieletniej) przejrzeć akta sprawy i w ten sposób dowiedzieć się, jakich konsekwencji domaga się prokurator. Rodzice są stroną postępowania w sprawach nieletnich, podobnie jak sam nieletni i prokurator (art. 30 § 1 ustawy).

Zwracam też uwagę, że na podstawie przepisu art. 23 § 2 ustawy o wszczęciu i ukończeniu postępowania w sprawie nieletniego można zawiadomić szkołę, do której ten nieletni uczęszcza. Mogą też Państwo spodziewać się przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w celu ustalenia istotnych informacji o nieletniej, stosunku rodziców do niej, warunkach życia, sposobie spędzania wolnego czasu. Wywiad prowadzi na zarządzenie sądu zawodowy kurator sądowy. Jest również możliwość, aby rodziców obciążyć kosztami postępowania sądowego, chyba że ze względu na warunki materialne i osobiste tych osób sąd uzna za celowe odstąpienie od obciążenia ich kosztami w całości lub w części (art. 32 § 1 ustawy).