Postępowanie egzekucyjne

Komornik, przeprowadzając egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, kieruje się przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.). Przepisy przewidują kilka podstaw do umorzenia takiego postępowania. Można je podzielić na takie, które stosowane są z urzędu (bez ingerencji którejkolwiek ze stron postępowania), a także stosowane na wniosek.

Jak stanowi art. 823 K.p.c.: „Postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa, jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin powyższy biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania – od ustania przyczyny zawieszenia”. Bezczynność wierzyciela istnieje tylko wtedy, gdy jest on obowiązany do dokonania czynności niezbędnej do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Nie ma jednolitego stanowiska co do kwestii, czy istnieje potrzeba wydania przez sąd postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z mocy samego prawa. Większość prawników podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z 16 maja 1996 r. (III CZP 44/96, LexPolonica nr 309778, OSNC 1996, nr 9, poz. 117) stwierdzającej, że postanowienie sądu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, które uległo umorzeniu z mocy prawa (art. 823), jest w istocie postanowieniem stwierdzającym to umorzenie. Na takie postanowienie przysługuje zażalenie.

Według art. 824 § 1 K.p.c.:

„Art. 824. § 1. Postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu:

1) jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych;
2) jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;
3) jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych”.

Natomiast jak podaje art. 825 K.p.c.:

„Art. 825. Organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek:

1) jeżeli tego zażąda wierzyciel; jednakże w sprawach, w których egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu, wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji;
2) jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności;
3) jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego;
4) jeżeli wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja skierowana jest do przedmiotu zastawu;
5) jeżeli, w wypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art. 1153¹, dłużnik przedstawi przewidziane w przepisach odrębnych zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności, z którego wynika, że tytuł nie jest już wykonalny”.

Jak widać z przedstawionych wyżej przepisów, choroba lub brak pracy nie stanowią podstawy do umorzenia postępowania komorniczego. Jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, jest to jedyna okoliczność, która uzasadniałaby umorzenie postępowania komorniczego z urzędu w tym przypadku. Tu oczywiście komornik powinien sam podjąć decyzję, ale jeśli Pana zdaniem nie dokonuje właściwej oceny sytuacji, można napisać do niego wniosek o takie umorzenie, przedstawiając okoliczności sprawy, które uzasadniają twierdzenie, że zachodzi wskazana przeze mnie podstawa. Jeśli komornik odmówi umorzenia, może Pan odwołać się do sądu, sporządzić skargę na czynności komornika. Jak stanowi art. 767 § 4 K.p.c.:

„§ 4. Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności. Skargę na zaniechanie przez komornika czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym czynność powinna być dokonana. Odpis skargi sąd przesyła komornikowi, który w terminie trzech dni na piśmie sporządza uzasadnienie dokonania zaskarżonej czynności lub przyczyn jej zaniechania oraz przekazuje je wraz z aktami sprawy do sądu, do którego skargę wniesiono, chyba że skargę w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy”.

Obawiam się jednak, że w przypadku egzekucji alimentów uzyskanie umorzenia nie będzie łatwe. Po pierwsze, koszty takiej egzekucji są niewielkie w porównaniu z zadłużeniem osoby zobowiązanej do alimentów. Po drugie, trwająca egzekucja komornicza daje osobie uprawnionej prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Istota zobowiązania alimentacyjnego, które przecież stanowi zabezpieczenie kosztów utrzymania osoby uprawnionej, nie pozwala na zbyt wczesne i dobrowolne umorzenie egzekucji.