Podstawy ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy

Działalność gospodarcza ze swej istoty obarczona jest ryzykiem niepowodzenia określonych przedsięwzięć, w konsekwencji również bankructwem przedsiębiorcy. Na tę ewentualność ustawodawca przewidział możliwość ogłoszenia przez sąd upadłości przedsiębiorcy.

Stosownie do art. 10 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm. – dalej ustawa) upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika będącego przedsiębiorcą, który stał się niewypłacalny.

Co należy rozumieć pod pojęciem niewypłacalności, wyjaśnia art. 11 ustawy:

1) dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, przy czym

2) dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, któremu odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółki osobowe), uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Punktem wyjścia dla ogłoszenia upadłości jest wniosek złożony do właściwego sądu przez uprawniony podmiot.

Wniosek o ogłoszenie upadłości, pod rygorem sankcji określonych poniżej, w pierwszej kolejności obowiązany jest zgłosić sam dłużnik lub osoby upoważnione do jego reprezentacji (w przypadku osób prawnych), nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości (art. 21 ustawy). Wniosek może także zgłosić każdy z wierzycieli dłużnika.

W praktyce, jak już wspomniałem, wniosek o ogłoszenie upadłości najczęściej składać będzie sam dłużnik. Albowiem niezłożenie w terminie wniosku przez osoby po stronie dłużnika do tego obowiązane skutkować może m.in. ich odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe (art. 116 Ordynacji podatkowej), czy zapłatę składek ubezpieczeniowych (art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), do których uregulowania obowiązany był bankrutujący podmiot. Co więcej, zgodnie z art. 586 Kodeksu spółek handlowych, kto – będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem – nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej, pomimo powstania według przepisów warunków to uzasadniających, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Zatem warto wiedzieć, co powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika:

1. imię i nazwisko dłużnika, jego nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa lub osoba prawna – reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia;
2. oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;
3. wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
4. informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Ponadto do wniosku dłużnik winien dołączyć:

1. aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
2. aktualne sprawozdanie finansowe, a jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie ma obowiązku sporządzania takiego sprawozdania – bilans przygotowany dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed złożeniem wniosku;
3. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;
4. oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;
5. spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, dat ich powstania i terminów zapłaty;
6. wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;
7. informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika;
8. miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni; oraz
   
   Jeżeli dłużnikiem jest przedsiębiorca wpisany do właściwego rejestru, do wniosku należy także dołączyć zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do rejestru zawierające oznaczenie jego firmy lub nazwy, formy prawnej, siedziby oraz numeru we właściwym rejestrze. Jeżeli dłużnik jest wnioskodawcą, powinien nadto wskazać w oświadczeniu także osoby uprawnione do jego reprezentowania.

We wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnik winien wreszcie dodatkowo określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku. Jeżeli wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien ponadto dołączyć do wniosku:

1. propozycje układowe wraz z propozycjami finansowania wykonania układu;
2. rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie dwanaście miesięcy, jeżeli obowiązany był do prowadzenia dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego rachunku.

Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku wymienionych dokumentów, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.

Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnik jest obowiązany złożyć oświadczenie na piśmie co do prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Wniosek o ogłoszenie upadłości podlega opłacie sądowej – 1000 zł.

Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy. Sądem takim jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika (art. 19 ustawy).

Pomimo stwierdzenia podstaw dla ogłoszenia upadłości, sąd oddali jednak wniosek w tym zakresie, jeżeli:

1. opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika, chyba że niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli; lub
2. majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 12 i 13 ustawy).

Sąd może również oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

W razie stwierdzenia podstawy do ogłoszenia upadłości, przy równoczesnym braku przesłanek oddalenia wniosku, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika, sąd ogłosi upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu, w przeciwnym wypadku – upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika (art. 14 i 15 ustawy).

Stan prawny obowiązujący na dzień 19.10.2012