Prawa osób poszkodowanych w trakcie dochodzenia odszkodowań od zakładów ubezpieczeń

Jakie prawa przysługują poszkodowanemu dochodzącemu swoich roszczeń od zakładu ubezpieczeń?

Zakres podstawowych praw osób poszkodowanych dochodzących swoich roszczeń od zakładów ubezpieczeń regulują przede wszystkim – ustawa z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.), zwana dalej u.o.d.u., ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), zwana dalej ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, oraz Kodeks cywilny.

Zawiadomienie o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową

Najistotniejszym pod względem określenia praw osoby poszkodowanej w postępowaniu likwidacyjnym w świetle u.o.d.u. jest przepis art. 16, zgodnie z którym po otrzymaniu zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia zakład ubezpieczeń informuje o tym ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nie są oni osobami występującymi z tym zawiadomieniem, oraz podejmuje postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia, a także informuje osobę występującą z roszczeniem pisemnie lub w inny sposób, na który osoba ta wyraziła zgodę, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia, jeżeli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia postępowania.

Ubezpieczyciel ma zatem obowiązek prowadzenia postępowania w sposób jawny dla wszystkich osób mających bezpośredni interes prawny w jego rozstrzygnięciu, w tym również dla poszkodowanego.

Kontakt zakładu ubezpieczeń z osobą poszkodowaną

Zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z powyższym przepisem, podstawowym obowiązkiem zakładu ubezpieczeń jest kontaktowanie się z poszkodowanym w formie pisemnej, czyli zazwyczaj listownej, a dopiero w przypadku wyraźnego i jednoznacznego wyrażenia zgody przez poszkodowanego na inne formy komunikacji (np. telefonicznie), ubezpieczyciel może w tych innych formach dokonywać skutecznych powiadomień.

Uchybienie przez ubezpieczyciela powyższemu obowiązkowi może stanowić zarzut niewłaściwego prowadzenia postępowania, a w przypadku gdy takie działanie będzie miało wpływ na uchybienie terminowi do wypłaty odszkodowania, może stanowić także podstawę do domagania się od ubezpieczyciela odsetek za opóźnienie.

Określona w wyżej wymienionym artykule zasada jawności postępowania odszkodowawczego wyraża się także tym, iż zgodnie z regulacją u.o.d.u., jeżeli w terminach określonych w umowie lub w ustawie zakład ubezpieczeń nie wypłaci świadczenia, zawiadamia pisemnie osobę zgłaszającą roszczenie o przyczynach niemożności zaspokojenia jej roszczeń w całości lub w części, a także wypłaca bezsporną część świadczenia.

Terminy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela

Kwestię terminów wypłaty odszkodowania reguluje przede wszystkim Kodeks cywilny, którego art. 817 stanowi o tym, że ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Gdyby jednak wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie 30 dni.

Zwrócić należy uwagę na to, że umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż określone powyżej.

Natomiast przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, mające głównie zastosowanie w postępowaniach z tytułu szkód związanych z ruchem pojazdów mechanicznych, w zasadzie powielają powyższą regulację, wskazując jednakże w art. 14, iż jeżeli wypłata odszkodowania jest niemożliwa w terminie 30 dni, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Z chwilą zaś zakończenia takiego postępowania, przy czym powinno to być zakończenie prawomocne, ubezpieczycielowi zaczyna biec 14-dniowy termin do wypłaty odszkodowania.

Podkreślić należy, iż ubezpieczyciel nie może odmawiać wypłaty odszkodowania w podstawowym terminie, tłumacząc to trwaniem postępowania wykroczeniowego, gdyż takie przedłużenie terminu dotyczy tylko i wyłącznie postępowań cywilnych i karnych.

Ponadto w terminie 30 dni od otrzymania zgłoszenia szkody zakład ubezpieczeń ma obowiązek zawiadomić na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

Odmowa zakładu ubezpieczeń wypłaty świadczenia

Jawność postępowania stosownie do art. 16 u.o.d.u. oznacza także, że jeżeli świadczenie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości niż określona w zgłoszonym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje o tym pisemnie osobę występującą z roszczeniem, wskazując na okoliczności oraz na podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty świadczenia. Informacja zakładu ubezpieczeń powinna zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.obowiązek udostępniać poszkodowanemu informacje i dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia

Obowiązek udostępniania poszkodowanemu informacji i dokumentów gromadzonych w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia

Jednym z najważniejszych przejawów jawności postępowania likwidacyjnego jest, zgodnie z wymienionym wyżej artykułem u.o.d.u., to, że zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępniać poszkodowanemu informacje i dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia. Poszkodowany może żądać pisemnego potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń udostępnionych informacji, a także sporządzenia na swój koszt kserokopii dokumentów i potwierdzenia ich zgodności z oryginałem przez zakład ubezpieczeń. Udostępnianie tych informacji i dokumentów powinno być zorganizowane w sposób ułatwiający to poszkodowanym, a koszty sporządzania kopii tych dokumentów powinny być utrzymane w granicach cen rynkowych takich usług.

Prawem poszkodowanego, zgodnie z art. 17a u.o.d.u. jest również to, iż w przypadku okazania zakładowi ubezpieczeń przez poszkodowanego niebędącego płatnikiem podatku od towarów i usług faktury (faktur) za naprawę szkody komunikacyjnej zakład ubezpieczeń jest zobowiązany uwzględnić w odszkodowaniu podatek od towarów i usług.

Ustawodawca ułatwił poszkodowanym również sądowe dochodzenie ich roszczeń, stanowiąc w art. 9 u.o.d.u., iż powództwo o roszczenia wynikające z umów ubezpieczenia można wytoczyć albo według przepisów o właściwości ogólnej, albo przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia.

Poprzedni materiał

Następny materiał