Podmioty odpowiedzialne za szkody wyrządzone przy leczeniu

Jakie podmioty ponoszą odpowiedzialność za błędy lekarskie?

Dla rozstrzygnięcia podstawowego problemu, związanego z odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną w trakcie leczenia, należy ustalić w pierwszej kolejności – jaki podmiot jest odpowiedzialny za taką szkodę, tzn. od jakiego podmiotu należy żądać odszkodowania bądź zadośćuczynienia.

Co do zasady, powództwa wytaczamy przeciwko osobie bądź grupie osób odpowiedzialnych za szkodę, które przyczyniły się do jej powstania. Ustalenie tych okoliczności w przypadku szkód wyrządzonych przy leczeniu rodzi bardzo liczne problemy, gdyż specyfika i charakter działań, jakie personel medyczny musi podejmować wykonując czynności związane z leczeniem, najczęściej nie pozwalają na ustalenie odpowiedzialności konkretnych jednostek. Pacjent w trakcie procesu leczenia ma styczność z wieloma osobami, które mogą mieć wpływ na jego stan zdrowia. Każda z nich może przyczynić się do wyrządzenia szkody. Trudno bowiem wymagać od placówek medycznych, aby jednym pacjentem opiekowała się stale i wyłącznie jedna osoba. Pacjenci przebywający w placówkach służby zdrowia wymagają bowiem kilkugodzinnej, a często całodobowej opieki, którą zapewnia zmieniający się personel.

Konstrukcja winy anonimowej

Rozwiązaniem tego problemu stało się wypracowane w doktrynie pojęcie winy anonimowej, która dała podstawę do dochodzenia roszczeń od Skarbu Państwa (ewentualnie gminy) za działania jego funkcjonariuszy, niezależnie od tego, która z zatrudnionych w placówce służby zdrowia osób przyczyniła się bezpośrednio do powstania szkody. Konstrukcja winy anonimowej pozwala przypisać winę osobie prawnej lub innej jednostce nieposiadającej osobowości prawnej, jeżeli wykaże się, że szkoda została wyrządzona przez niezidentyfikowaną osobę fizyczną, działającą w strukturze organizacyjnej danego podmiotu.

W wyroku z dnia 8 stycznia 1965 r. (sygn. akt: II CR 2/65) Sąd Najwyższy uznał, iż to Skarb Państwa (w przypadku błędów w sztuce lekarskiej – szpital) odpowiada za szkody wyrządzone przez lekarza będącego funkcjonariuszem państwowym przy wykonywaniu powierzonych mu czynności nawet wówczas, gdy szkoda stanowi następstwo błędu lekarskiego. Od tamtego czasu niewiele się zmieniło w zakresie odpowiedzialności publicznych jednostek służby zdrowia, wiele jednak zmieniło się w samym systemie świadczenia usług medycznych.

Szkoda spowodowana działaniem bądź zaniechaniem personelu medycznego zatrudnionego w publicznej jednostce służby zdrowia

Obecnie podstawę prawną dla roszczeń odszkodowawczych pacjentów (za szkodę spowodowaną działaniem bądź zaniechaniem personelu medycznego zatrudnionego w publicznej jednostce służby zdrowia) może stanowić przepis art. 417 Kodeksu cywilnego, w którym ustawodawca wskazał, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Zauważyć jednak należy, iż nie wszystkie funkcjonujące obecnie zakłady opieki zdrowotnej są jednostkami publicznymi. Niektóre z nich są tzw. „niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej”.

Nie bez znaczenia dla poruszanej tu problematyki są przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Ustawa ta wprowadziła pojęcie zakładu opieki zdrowotnej jako wyodrębnionego organizacyjnie zespołu osób i środków majątkowych, utworzonego i utrzymywanego w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Wprowadziła ona również katalog podmiotów, które mogą tworzyć niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, jak również szczegółowo wskazała jakie jednostki nie mogą ich tworzyć.

Podział placówek świadczących usługi medyczne

Na podstawie przepisów tej ustawy ustawodawca dokonał podziału placówek świadczących usługi medyczne na:

• publiczne zakłady opieki zdrowotnej, gdzie odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych będzie ponosił Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, co do zasady – na podstawie art. 417 K.c.; oraz
• niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które nie mają obowiązku świadczyć usług medycznych wobec osób niebędących w stanie uiścić ceny za oferowane świadczenia zdrowotne. Gdyby jednak okazało się, że zagrożone jest zdrowie lub życie pacjenta, to również niepubliczny zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek udzielenia pomocy. Odmowa udzielenia pomocy potrzebującemu lub udzielenie jej w sposób niewłaściwy, powoduje odpowiedzialność podmiotu prowadzącego niepubliczny z.o.z. na zasadach zarówno wynikających z kontraktu (z.o.z. – pacjent), jak i deliktu (czyli: czynu niedozwolonego, przewinienia), gdyż takie działanie uznać należy za czyn niedozwolony. Zatem powództwo o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną w związku z działalnością takiej jednostki należy wytaczać przeciwko podmiotowi, który ją prowadzi.

Poprzedni materiał

Następny materiał