Podmioty mogące utworzyć spółkę cywilną

Zgodnie z art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego¹ przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Utworzenie spółki cywilnej nie tworzy odrębnego podmiotu prawa, lecz z jego punktu widzenia jest zawarciem umowy o oznaczonym celu. Jednakże spółka cywilna musi zostać ujawniona w Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej, uważana jest też za jednostkę dla celów statystycznych (posiada własny REGON), może być płatnikiem VAT (a co za tym idzie, należy nadać jej Numer Identyfikacji Podatkowej – NIP), zgodnie z orzecznictwem może mieć też zdolność sądową i procesową w zakresie prawa pracy².

Najczęściej spotykanymi umowami spółki, o której mowa w Kodeksie cywilnym są umowy pomiędzy dwiema lub większą ilością osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wspólnikami spółki cywilnej mogą być jednak wszystkie podmioty prawa cywilnego, tj. zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (nazywane niekiedy „ułomnymi osobami prawnymi”).

Co prawda, przepisy nie wymagają wprost, aby strony umowy spółki były przedsiębiorcami w rozumieniu art. 43¹ Kodeksu cywilnego, tj. prowadziły we własnym imieniu działalność gospodarczą, przez którą zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej³ należy rozumieć zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Jednakże wymóg dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego wydaje się przesądzać o tym, że dla realizacji umowy spółki cywilnej konieczne jest uzyskanie przez jej strony przymiotu przedsiębiorcy, a co za tym idzie, powinny one dokonać wpisów do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Mając na uwadze powyższe, należy więc stwierdzić, że umowę spółki cywilnej mogą tworzyć (w dowolnej konfiguracji) następujące podmioty:

1. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą;
2. osobowe spółki handlowe, uregulowane w Kodeksie spółek handlowych⁴:
1. spółka jawna;
2. spółka partnerska;
3. spółka komandytowa;
4. spółka komandytowo-akcyjna;
3. kapitałowe spółki handlowe, uregulowane w Kodeksie spółek handlowych:
1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;
2. spółka akcyjna.

__________________________

¹ Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)

² Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 listopada 1995 r. (sygn. Akt I PRN 84/95)

³ Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.)

⁴ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030)

Stan prawny obowiązujący na dzień 08.04.2014