Opieka dla osoby schorowanej

Kwestie pomocy w podobnych przypadkach reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. „W domu pomocy społecznej umieszcza się osoby wymagające całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, które nie mogą funkcjonować samodzielnie w codziennym życiu i nie można im zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych” (art. 54 ust. 1). Dalsza część art. 54 stanowi:

„2. Osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.

2a. W przypadku gdy przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące, osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się na jej wniosek do domu pomocy społecznej tego samego typu zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, w którym przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie jest krótszy niż 3 miesiące”.

Zatem założeniem ustawowym jest, by wybrać dom pomocy społecznej tak, aby znajdował się jak najbliżej miejsca zamieszkania. Gdyby jednakże mama była osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną, przyjmuje się miejsce zamieszkania opiekuna.

Żeby uzyskać miejsce w domu pomocy społecznej, w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek we właściwym dla miejsca zamieszkania zainteresowanego urzędzie gminy, zazwyczaj przyjmuje je gminny ośrodek pomocy społecznej. Wniosek powinien skierować zainteresowany lub za jego zgodą inna osoba. Zatem w pierwszej kolejności proszę złożyć wniosek o umieszczenie mamy w domu pomocy społecznej w miejskim ośrodku pomocy społecznej w Państwa miejscu zamieszkania.

Do wniosku należy załączyć (za: I. Sierpowska, Komentarz do art. 59 ustawy o pomocy społecznej, LEX):

1. decyzję o przyznaniu osobie ubiegającej się zasiłku stałego (jeśli mama nie ma przyznanego zasiłku, a nie ma prawa do żadnych świadczeń i nie pracuje, można dodatkowo postarać się o jego przyznanie) oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty za pobyt w domu, a także pisemną zgodę na jej potrącanie przez osobę ubiegającą się lub przedstawiciela ustawowego, a także zgodę na potrącanie opłaty przez ośrodek pomocy społecznej z zasiłku stałego, w przypadku skierowania do domu ponadgminnego;
2. decyzję organu emerytalno-rentowego ustalającego wysokość emerytury lub renty oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty i na jej potrącanie przez właściwy organ emerytalno-rentowy ze świadczenia emerytalnego lub rentowego, zgodnie z odrębnymi przepisami;
3. oświadczenia o wysokości dochodu osoby ubiegającej się, małżonka, zstępnych przed wstępnymi zobowiązanych do ponoszenia opłaty, dochodu osoby małoletniej w przypadku gdy opłatę będzie ponosić przedstawiciel ustawowy;
4. zaświadczenie dotyczące uprawnień przysługujących kombatantom,

W celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej zainteresowanego, w niniejszym postępowaniu musi zostać przeprowadzony (w terminie 14 dni od złożenia wniosku) wywiad środowiskowy (art. 106 ust. 4). Wywiad ten przeprowadza się także u osób zobowiązanych do alimentacji, ustalając, czy mogą zapewnić opiekę oraz w jakiej wysokości mogą pokrywać opłaty za pobyt w domu. W czasie wywiadu środowiskowego może okazać się, że osoba w istocie nie potrzebuje całodobowej opieki, a wystarczy jej jedynie pomoc w postaci usług pielęgnacyjnych lub gospodarczych w określonym wymiarze godzinowym. Na podstawie takiego wywiadu określa się także wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. Wywiad środowiskowy jest przeprowadzany w miejscu zamieszkania, więc najlepiej byłoby, gdyby mama na ten czas przeniosła się do Rzeszowa, w przeciwnym razie urząd miasta w Rzeszowie może kwestionować, że miejsce jej stałego zamieszkania jest w Rzeszowie, nie w Szczecinie. Jednakże jeśli wyjaśnicie Państwo, że mama np. na jakiś określony okres udała się do córki w innym mieście, MOPS w Państwa miejscowości zwróci się do MOPS-u w tym drugim mieście o przeprowadzenie takiego wywiadu.

Na podstawie tak skompletowanych dokumentów prezydent miasta wydaje decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej oraz o ustalającą opłatę za pobyt w domu (art. 59 ustawy o pomocy społecznej). Decyzję tę wydaje się w terminie jednego miesiąca od daty złożenia wniosku, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – do dwóch miesięcy (art. 35 par. 3 Kodeksu postępowania administracyjnego).

Jeżeli jednak mama z uwagi na swoje schorzenia nie byłaby w stanie wyrazić zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej (jeśli mama jest ubezwłasnowolniona – gdyby jej opiekun nie wyrażał zgody), a ustalono by, że brak opieki zagraża jej życiu, do domu pomocy społecznej kieruje się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego (art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego). Rozprawa powinna odbyć się nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku ośrodka pomocy społecznej o wydanie orzeczenia kierującego do domu pomocy społecznej (art. 45 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego).

Po uzyskaniu decyzji o skierowaniu do DPS-u organ gminy lub starosta powiatu prowadzących placówkę wydaje decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej, a dyrektor domu zawiadamia o terminie przyjęcia. Często jednakże zdarza się, że osoba nie może zostać umieszczona w domu pomocy społecznej z uwagi na brak wolnych miejsc – wtedy wpisuje się ją na listę oczekujących i zawiadamia o przewidywanym terminie oczekiwania (nie dotyczy to osób psychicznie chorych).

Cała procedura z pewnością pójdzie sprawniej, jeśli Państwo na własną rękę znajdą dom pomocy społecznej, w którym mama mogłaby być umieszczona (jest właściwy dla jego przypadłości i ma wolne miejsca). Organ nie musi bowiem wtedy sam poszukiwać takiej placówki. Listę domów pomocy społecznej prowadzi wojewoda (art. 22 pkt 4).

Odpłatność za dom pomocy społecznej reguluje art. 60–61 ustawy o pomocy społecznej. Pobyt w domu jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca (ogłaszany przez wójta/starostę/marszałka województwa w wojewódzkim dzienniku urzędowym do dnia 31 marca każdego roku). Obowiązani do ponoszenia tej opłaty są (w takiej kolejności) (art. 61):

• mieszkaniec domu – do 70% swojego dochodu;
• małżonek, zstępni przed wstępnymi – w niniejszym przypadku także Pani i Pani siostra;
• gmina, która skierowała do domu pomocy społecznej (w wysokości różnicy między średnim miesięcznym kosztem utrzymania a kwotami uzyskanymi od mieszkańca domu i wskazanej rodziny); gmina pokrywa też część kosztu, z którego zapłaty nie wywiązała się rodzina – w takim wypadku może jednak dochodzić od niej zwrotu.

Panie natomiast będą zobowiązane do pokrywania opłat na podstawie umowy z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej (wysokość będzie ustalana stosownie do Pań dochodów i możliwości), o ile:

• jeśli są Panie osobami samotnie gospodarującymi – dochód Pań jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej (ponieważ to kryterium wynosi aktualnie 542 zł, dochód musiałby przekraczać 1626 zł) – w takim wypadku kwota pozostała Paniom po dokonaniu opłat na rzecz DPS nie może być niższa niż 1626 zł;
• jeśli mają Panie rodziny – kiedy posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (ponieważ to kryterium wynosi aktualnie 456 zł, dochód na osobę w rodzinie musiałby przekraczać 1368 zł) – w takim wypadku kwota pozostała Paniom po dokonaniu opłat na rzecz DPS-u nie może być niższa niż 1368 zł na osobę w rodzinie.

Opłatę mieszkaniec wnosi się do kasy domu lub na jego rachunek bankowy, z tym że za jego zgodą kwota ta może być potrącana z jego świadczeń. Pozostałe osoby wnoszą opłatę do kasy domu lub na rachunek bankowy gminy, która skierowała do DPS-u (art. 62).

Zgodnie z art. 64 osoby „wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko”.

Jeżeli zatem zachodzą u Pań któreś z powyższych okoliczności, dla uzyskania zwolnienia muszą Panie złożyć wniosek w organie, który skierował do DPS-u. Decyzja o zwolnieniu jest decyzją uznaniową – organ może zwolnić z części lub całości opłaty, a dla określenia zasadności zwolnienia bada sytuację materialną, osobistą i rodzinną wnioskodawcy.

Rada właściwej gminy może w drodze uchwały określić bardziej korzystne warunki ponoszenia opłat i wtedy to one będą wiązać. Czy jednak takie warunki zostały uchwalone w gminie, która będzie kierowała do DPS-u, musi się Pani dowiedzieć na miejscu.

Podsumowując, w pierwszej kolejności powinny się Panie zwrócić do MOPS-u w Państwa mieście z wnioskiem o skierowanie do domu pomocy społecznej. Jeśli to Panie złożą taki wniosek, mama musi się zgodzić na to skierowanie (pracownicy socjalni ustalą, czy się zgadza – podczas wywiadu środowiskowego). Prezydent miasta wyda decyzję o skierowaniu mamy do domu pomocy społecznej i ustalającą wysokość opłaty za pobyt w domu. Następnie proszę się liczyć z koniecznością pojawienia się w MOPS-ie w celu podpisania umowy w kierownikiem MOPS-u dotyczącej ponoszenia przez Panie części odpłatności za pobyt w domu (chyba że mama jest w stanie pokryć opłatę bądź Pań sytuacja dochodowa i majątkowa jest taka, że nie można od Pań wymagać pokrywania kosztów – MOPS będzie wymagał od Pań udokumentowania swojej sytuacji). W dalszej kolejności należy oczekiwać na decyzję o umieszczeniu w konkretnym domu pomocy społecznej i na wyznaczenie terminu tego umieszczenia.