Opieka naprzemienna - uregulowanie kontaktów z dziećmi po rozwodzie

Orzeczenie o opiece nad dziećmi w wyroku rozwodowym

Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej w treści wyroku orzekającego rozwód jest obligatoryjne. Co do zasady sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, bądź też może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom.

System opieki naprzemiennej

System, w którym opieka nad dzieckiem w razie separacji czy rozwodu jest sprawowana przez obydwoje rodziców w sposób przemiennym nie jest wprost uregulowany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Jedyną regulacją pozostaje art. 58 § 1 oraz 1a Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl tego przepisu, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

W braku porozumienia sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Zatem tylko w tych przypadkach, gdy jest porozumienie obojga rodziców, możliwe jest rozważanie kwestii opieki naprzemiennej.

W uchwale SN z 18.03.1968 r., sygn. akt III CZP 70/66, SN wskazał, że pozostawienie pełni władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom możliwe jest wówczas, gdy: „stosunek wzajemny małżonków oraz inne okoliczności, a przede wszystkim ich dotychczasowy stosunek do dzieci oraz wzajemne kontakty w tym zakresie, zapewniają szanse zgodnego wykonywania przez oboje rodziców władzy rodzicielskiej wspólnie, w sposób odpowiadający dobru dziecka i interesowi społecznemu (art. 95 § 3)”.

W doktrynie prawa przeważa stanowisko, że sąd nie jest związany treścią porozumienia. Musi skonfrontować je z zasadą dobra dziecka i tym, czy treść porozumienia będzie zaspokajać potrzeby dziecka i zapewni mu prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny.

Porozumienie rodziców w sprawie opieki naprzemiennej nad dziećmi

Z zasady dobra dziecka wynika, że nie mogą przeważać potrzeby rodziców nad potrzebami dziecka. Uznaje się, że nie byłoby zgodna z dobrem dziecka zmiana miejsca zamieszkania i środowiska dziecka.

Nie ma więc przeszkód, aby w takim porozumieniu rodzice uregulowali sposób wykonywania naprzemiennej opieki nad dziećmi polegającej na powierzeniu opieki nad nimi każdemu z rodziców w określonych odstępach czasu.

W takim porozumieniu należy zawrzeć wszelkie kwestie związane ze sprawowaniem opieki nad dziećmi, a więc: miejsce zamieszkania dziecka, opieka osób trzecich nad dzieckiem, wybór szkoły (np. publiczna, prywatna), zaprowadzanie, odbieranie ze szkoły, sposób spędzania czasu, wyjazdy na wakacje, spędzanie świąt, sposób wykonywania kontaktów z dzieckiem: przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, częstotliwość, czas i miejsce spotkań.