Odwołanie od wyroku z powodu naruszeń w trakcie rozprawy

Poniższa odpowiedź została oparta na przedstawionym przez Pana stanie faktycznym i zawiera ocenę sytuacji prawnej. Podstawę prawną stanowi: ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

Uchybienie terminu na wniesienie apelacji

W przedstawionym stanie fatycznym mamy do czynienia z uchybieniem terminu na wniesienie apelacji. W przedstawionej sytuacji faktycznej może Pan jedynie złożyć wniosek o przywrócenie uchybionego terminu na złożenie wniosku o uzasadnienia. Należałoby tego dokonać wraz z samym opłaconym wnioskiem o uzasadnienie.

Wniosek taki powinien zostać uzasadniony. W uzasadnieniu takim mógłby Pan wskazać, iż aktualnie większość wyroków wydawana jest na posiedzeniu niejawnym, w związku z czym był Pan w błędzie co do doręczenia takiego wyroku za pośrednictwem poczty. Niestety jest to kwestia bardzo uznaniowa i zależy od uznania sądu. Przedstawione w opisie sprawy uchybienia procedury powinny zostać podniesione w formie zastrzeżenia do protokołu przed zamknięciem rozprawy. Zgodnie z art. 328 Kodeksu postępowania cywilnego:

„§ 1. Pisemne uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony o doręczenie wyroku z uzasadnieniem zgłoszony w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku.

§ 2. W przypadkach gdy wyrok doręcza się z urzędu, termin, o którym mowa w § 1, liczy się od dnia doręczenia wyroku.

§ 3. We wniosku należy wskazać, czy pisemne uzasadnienie ma dotyczyć całości wyroku czy jego części, w szczególności poszczególnych objętych nim rozstrzygnięć.

§ 4. Sąd odrzuca wniosek niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto mimo wezwania”.

Na gruncie art. 168:

„§ 1. Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu.

§ 2. Przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych”.

Stosownie do art. 369:

„§ 1. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.

§ 1¹. W przypadku przedłużenia terminu do sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku termin, o którym mowa w § 1, wynosi trzy tygodnie. O terminie tym sąd zawiadamia stronę doręczając jej wyrok z uzasadnieniem. Jeżeli w zawiadomieniu termin ten wskazano błędnie, a strona się do niego zastosowała, apelację uważa się za wniesioną w terminie.

§ 2. (uchylony)

§ 3. Termin, o którym mowa w § 1, uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takim przypadku sąd ten zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy”.

Na gruncie art. 162:

„§ 1. Strona powinna zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Zastrzeżenie można zgłosić najpóźniej na kolejnym posiedzeniu.

§ 2. Stronie zastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. Skutku tego nie niweczy wypowiedzenie lub cofnięcie pełnomocnictwa.

§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się, gdy chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu lub gdy strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy”.

Uchybienia procesowe

Kontrola instancyjna postanowienia o oddaleniu wniosków dowodowych może nastąpić jedynie na wniosek apelującego zgłoszony w trybie art. 380 poprzedzony stosownym zastrzeżeniem z art. 162, w którym strona musi zwrócić sądowi uwagę na uchybienie konkretnym przepisom postępowania. Nie ma przy tym znaczenia strategia procesowa obrana przez pełnomocnika strony (por. postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 marca 2021 r., sygn. akt IV CSK 409/20).

Zastrzeżenie, o którym mowa w art. 162, może dotyczyć jedynie takich uchybień popełnionych przy dokonywaniu czynności procesowych przez sąd, których podjęcie zostało stronom zakomunikowane przez wydanie postanowienia albo zarządzenia. Inaczej rzecz ujmując, aby strona mogła zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, musi wiedzieć, że sąd określoną czynność procesową podjął lub zamierza podjąć. Najczęściej taka sytuacja występuje zaś wówczas, gdy sąd oddali wnioski dowodowe strony. Nie można natomiast wymagać od strony, aby prewencyjnie, w obawie przed utratą prawa powoływania się na uchybienia sądu w dalszym toku postępowania, zgłaszała do protokołu zastrzeżenia co do możliwych przyszłych uchybień (por. postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 października 2020 r., sygn. akt I UK 314/19).

Podsumowując, jedyną możliwością działania w przedmiotowej sprawie jest wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia wniosku o uzasadnienie wraz z samym wnioskiem o sporządzenie i przesłanie uzasadnienia tego wyroku. Tylko w następstwie przywrócenia tego terminu będzie mógł Pan złożyć apelację.