Odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

Kwestią istotną jest ustalenie treści wiążącego Pana z wykonawcą stosunku zobowiązaniowego. Na każdą ze stron stosunku zobowiązaniowego zostały nałożone konkretne obowiązki umowne, których niewykonanie rodzi sankcje prawne. I tak zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.”

Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania, co prowadzi do jego wygaśnięcia. Dłużnik, który nie wykona świadczenia lub wykona je nienależycie, ponosi odpowiedzialność kontraktową za szkodę, jaką na skutek tego poniósł wierzyciel.

Roszczenie o naprawienie szkody

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzycielowi przysługują uprawnienia do żądania wykonania świadczenia w naturze i możność żądania naprawienia szkody. Roszczenie o naprawienie szkody (odpowiedzialność odszkodowawcza dłużnika) służyć będzie zaspokojeniu interesu wierzyciela jedynie w sytuacjach, gdy wykonanie świadczenia nie jest możliwe, zasadniczo jednak nie eliminuje, a uzupełnia roszczenie o wykonanie zobowiązania in natura.

W przypadku niewykonania zobowiązania obowiązek naprawienia szkody zastępuje świadczenie pierwotne, natomiast przy nienależytym wykonaniu obowiązek naprawienia szkody dołącza do obowiązku spełnienia świadczenia. Naprawienie szkody może nastąpić bądź przez przywrócenie stanu pierwotnego, bądź też, co zdarza się najczęściej w stosunkach obligacyjnych, przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej – odszkodowania – na rzecz wierzyciela – art. 363 [W. Popiołek, w: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny, komentarz do art. 471 K.c., pkt 12].

Odszkodowawcza odpowiedzialność kontraktowa

Odpowiedzialność dłużnika uzależniona jest od wystąpienia przesłanek odpowiedzialności, tj. szkody, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, na skutek okoliczności, za które dłużnik z mocy umowy lub ustawy ponosi odpowiedzialność, oraz związku przyczynowego między faktem nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania a szkodą. Ciężar dowodu w tym zakresie zgodnie z art. 6 spoczywa na wierzycielu.

Warto zaznaczyć, iż w przypadku odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 wierzyciela nie obciąża obowiązek udowodnienia winy dłużnika w niewykonaniu bądź nienależytym wykonaniu zobowiązania, a tylko samego faktu niewykonania lub nienależytego wykonania. Konstrukcja odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej oparta jest na zasadzie winy domniemanej i w konsekwencji to dłużnika obciąża ciężar udowodnienia, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (wyrok SA w Warszawie z 2 grudnia 2012 r., VI ACa 356/2010, LexPolonica nr 2606000, Lex nr 821059).

Odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy

Odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy, dochodzone na podstawie art. 471, jest świadczeniem mającym powetować szkodę spowodowaną niewłaściwym działaniem bądź zaniechaniem dłużnika. Jest to roszczenie o innym charakterze niż roszczenie o wykonanie umowy. Ma na celu wyrównanie uszczerbku wywołanego nieprawidłowym zachowaniem kontrahenta, a nie wymuszenie na nim wykonania zobowiązania zgodnie z treścią umowy. Obowiązek naprawienia szkody obejmuje jej całość, w tym także uszczerbek wywołany nieotrzymaniem należnych świadczeń we właściwym czasie, w wypadku świadczeń pieniężnych obejmujący także odsetki należne za opóźnienie (wyrok SN z 16 kwietnia 2008 r., V CSK 515/2007, LexPolonica nr 2044694). Granice odpowiedzialności dłużnika z art. 471 określa rozmiar szkody poniesionej przez poszkodowanego (wierzyciela), co nie musi równać się korzyściom odniesionym przez dłużnika (wyrok SN z 23 marca 2000 r., II CKN 821/98, Lex nr 950419).

Na drodze sądowej może Pan dochodzić wykonania umowy oraz/lub odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy.