Ochrona przedemerytalna pracownika – wyjątki

Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy¹ pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Zakaz wypowiadania obejmuje więc okres 4 lat wstecz, licząc od dnia, w którym pracownik osiągnie wiek emerytalny. Zasada ustanowiona w tym przepisie odnosi się zarówno do wypowiedzenia umowy o pracę, jak i wypowiedzenia warunków pracy i płacy, chroni więc pracownika także przed obniżeniem wynagrodzenia.

W pewnych przypadkach stosowanie art. 39 Kodeksu pracy jest wyłączone, a co za tym idzie ochrona przedemerytalna może pracownikowi nie przysługiwać. Zgodnie z art. 40 K.p., przepisu art. 39 nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Ponadto ochrona przedemerytalna nie przysługuje w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 41¹ § 1 K.p.). Zgodnie z art. 43 K.p. pracodawca może też wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi w wieku chronionym, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:

1. wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy;
2. stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

Ponadto zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego² ochrona przedemerytalna przewidziana w art. 39 Kodeksu pracy nie dotyczy umowy o pracę zawartej na czas określony, która uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego umożliwiającego mu uzyskanie prawa do emerytury.

Warto zaznaczyć, że ochrona przedemerytalna przysługuje pracownikowi wyłącznie przed wypowiedzeniem, a nie przed rozwiązaniem umowy. Jeżeli więc wypowiedzenie umowy nastąpi przed rozpoczęciem okresu ochronnego, będzie ono skuteczne, nawet jeżeli okres wypowiedzenia będzie upływał już po przekroczeniu wieku przedemerytalnego przez pracownika. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1999 r.³, w którym sąd stwierdził, że zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 K.p. nie obowiązuje przed osiągnięciem wieku „przedemerytalnego”, chociażby wiek ten pracownik przekroczył w okresie wypowiedzenia.

__________________________

¹ Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502)

² Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2011 r. (sygn. II PK 20/11)

³ Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1999 r. (sygn. I PKN 643/98)

Stan prawny obowiązujący na dzień 28.11.2014