Nowa ustawa o cenach

Nowa ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług¹, która weszła w życie 25 lipca 2014 r., zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę o cenach². Wprowadza ona zmianę trybu nakładania kar za nierzetelne oznaczanie towarów ceną oraz stanowić ma podstawę do zmiany sposobu, w jaki sprzedawcy będą zobowiązani oznaczać towar ceną.

Pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy ujawnienie w wyniku kontroli przeprowadzonej przez Inspekcję Handlową nieprawidłowości w oznaczeniu cen, kończyło się najczęściej nałożeniem na sprzedawcę grzywny w postępowaniu mandatowym (grzywna taka mogła wynieść maksymalnie 500 złotych, a w przypadku zbiegu wykroczeń – 1000 złotych). Istniała również możliwość ukarania przedsiębiorcy karą administracyjną w wysokości stanowiącej równowartość od 1000 do 5000 euro, jednak nastąpić to mogło tylko w przypadku uporczywego niewykonywania obowiązków nałożonych ustawą (w praktyce kary administracyjne były rzadko nakładane).

Obecnie obowiązująca ustawa wprowadza nową regulacją dotyczącą karania przedsiębiorców za nieprawidłowe oznaczanie ceną, uchylając jednocześnie art. 137 § 1 Kodeksu wykroczeń³, co oznacza, że nieprawidłowe oznaczanie towarów ceną nie stanowi już wykroczenia. Ewentualne kary mogą być nakładane wyłącznie w drodze decyzji administracyjnych, wydanych po przeprowadzeniu postępowania wszczętego po przeprowadzeniu kontroli przez Inspekcję Handlową. W przypadku pierwszego ujawnienia nieprawidłowości u przedsiębiorcy kara taka może zostać nałożona do wysokości 20 000 złotych. Natomiast w przypadku gdy przedsiębiorca nie wykonał obowiązków ustawowych, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 złotych.

Zmianie nie uległ natomiast jak na razie sposób, w jaki towary mają być oznaczane ceną. Ustawa wskazuje dość ogólnie, że powinien być to sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen, oraz że w przypadku obniżki ceny uwidacznia się także informację o przyczynie wprowadzenia obniżki. Uregulowanie szczegółowego sposobu, w jaki powinny być oznaczane ceny, ustawa pozostawia ministrowi właściwemu do spraw gospodarki (po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów), delegując go do tego w art. 4 ust. 2.

Jednocześnie w przepisach przejściowych ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług stanowi, iż dotychczasowe przepisy wykonawcze określające tę materię zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 4 ust. 2, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2015 r. Oznacza to, że jak na razie obowiązującymi w tym zakresie są przepisy dotychczasowego rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży⁴. Przepisy te nakładają na sprzedawców m.in. obowiązek opatrzenia towarów przeznaczonych do sprzedaży wywieszkami cenowymi, oznaczania cen jednostkowych oraz, co do zasady, bezpośredniego oznaczania towarów ceną (tzw. metkowania towarów). Ministerstwo Gospodarki zapowiadało, że zniesie całkowicie wymóg metkowania towarów, jednak nastąpić ma to dopiero w drodze nowego rozporządzenie wydanego na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. Do tego czasu sprzedawcy powinni metkować sprzedawane towary, chyba że oferują towary oznaczone kodem kreskowym w miejscu sprzedaży detalicznej dostosowanym do samoobsługi kupujących, przy łącznym spełnieniu następujących warunków:

1. towary nieoznaczone ceną zostaną opatrzone wywieszkami cenowymi, zawierającymi również ceny jednostkowe,
2. liczba czytników umieszczonych przez przedsiębiorcę na sali sprzedaży zapewni kupującym niezwłoczne odczytanie cen poszczególnych towarów na podstawie kodu kreskowego, przy czym na każde rozpoczęte 400 metrów kwadratowych powierzchni sprzedażowej powinien przypadać co najmniej 1 czytnik, nie uwzględniając czytników zainstalowanych w kasach rejestrujących,
3. masa lub objętość towaru nieoznaczonego ceną nie przekroczy 5 kilogramów lub 5 litrów odpowiednio dla towarów sprzedawanych według masy lub objętości; w przypadku towarów pakowanych podane wielkości dotyczą odpowiednio jednostek masy i objętości netto bez opakowania; towary sprzedawane na sztuki nie przekroczą swoją wielkością sumy wymiarów, przy pomiarze w skrajnych punktach (długości, szerokości i wysokości) 2 metrów oraz masy całkowitej 5 kilogramów lub objętości 5 litrów,
4. pracownicy obsługi wyodrębnionych stoisk lub działów zostaną zobowiązani do niezwłocznego odczytu ceny towaru na podstawie kodu kreskowego na każde życzenie kupującego wyrażone na sali sprzedaży,
5. cena towaru odczytana na podstawie kodu kreskowego nie może być wyższa od ceny uwidocznionej przy identycznym towarze,
6. system czytników, na życzenie kupującego, dokonuje odczytu ceny sprzedaży każdego towaru wraz z jego nazwą handlową lub zrozumiałym dla kupującego skrótem tej nazwy, umożliwiającym łatwą identyfikację towaru i ceny.

Ponadto nie wymaga się bezpośredniego oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej, które ze swojej natury nie mogą być tak oznaczone lub w przypadku których takie oznaczenie nie miałoby znaczenia dla kupujących. Zasadę tę stosuje się do:

1. towarów o małych gabarytach,
2. towarów masowych,
3. sadzonek roślin, kwiatów ciętych i doniczkowych,
4. żywych zwierząt,
5. towarów żywnościowych, niepakowanych sprzedawanych na sztuki,
6. towarów zwyczajowo oferowanych do sprzedaży w większych ilościach, w szczególności: cegieł, glazury lub terakoty,
7. towarów spożywczych, których termin przydatności do spożycia albo data minimalnej trwałości upłynie w ciągu najbliższej doby, licząc od momentu ich wystawienia na sprzedaż,
8. towarów oferowanych do sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa lub na specjalnie organizowanych pokazach w celu ich sprzedaży,
9. towarów dystrybuowanych przez automaty sprzedające i inne automaty umieszczone w miejscach sprzedaży,
10. towarów przeznaczonych do sprzedaży, których cena nie przekracza kwoty 5 złotych.

Towary, o których mowa powyżej, opatruje się cenami na etykietach (przywieszkach) trwale złączonych z tymi towarami lub w cennikach albo w katalogach, a także na ekranach monitorów, do których kupujący powinien mieć bezpośredni wgląd, odpowiednio do ich charakteru, właściwości, przeznaczenia i uzasadnionych oczekiwań kupujących.

___________________________

¹ Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z 2014 r., poz. 915)

² Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. z 2013 r., poz. 385)

³ Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. 2013 r., poz. 482, z późn. zm.)

⁴ Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży (Dz. U. z 2002 r. Nr 99 poz. 894, z późn. zm.)

Stan prawny obowiązujący na dzień 18.09.2014