Niestawiennictwo w sądzie w charakterze świadka z powodu pobytu za granicą

W niniejszej odpowiedzi postaram się wyjaśnić interesujące Panią kwestie związane z niestawiennictwem w sądzie.

Należy wskazać, iż sytuacja świadka jest uregulowana w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

„Art. 261. § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód.

§ 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.

Art. 262. Sąd, wzywając świadka, wymieni w wezwaniu imię, nazwisko i zamieszkanie wezwanego, miejsce i czas przesłuchania, nazwiska stron i przedmiot sprawy oraz zwięzłą osnowę przepisów o karach za pogwałcenie obowiązków świadka, a ponadto o zwrocie wydatków koniecznych, związanych ze stawiennictwem do sądu, oraz o wynagrodzeniu za utratę zarobku”.

Zasadą jest, że nikt nie może odmawiać zeznań w charakterze świadka. Złożenie zeznań jest bowiem obowiązkiem ustawowym. Na obowiązek ten składają się trzy powinności. Są to:

1. obowiązek osobistego stawiennictwa w sądzie w wyznaczonym terminie,
2. obowiązek składania zeznań,
3. obowiązek złożenia przyrzeczenia.

Świadek może jednak usprawiedliwić swe niestawiennictwo chorobą, ważnymi zajęciami służbowymi, a także ważnymi zajęciami prywatnymi niepozwalającymi mu na stawienie się w sądzie.

„Art. 274. § 1. Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd skaże świadka na grzywnę, po czym wezwie go powtórnie, a w razie ponownego niestawiennictwa skaże go na ponowną grzywnę i może zarządzić jego przymusowe sprowadzenie.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do świadka, który oddalił się bez zezwolenia przewodniczącego”.

Jak widać, ma Pani – co do zasady – obowiązek stawienia się w sądzie, ale można tego uniknąć.

Przede wszystkim Pani rodzice – chociaż to nie ich dotyczy postępowanie – powinni odesłać wezwanie do sądu, wskazując, iż nie przebywa Pani pod tym adresem, wyjechała Pani za granicę i tam mieszka, a oni omyłkowo odebrali list, który skierowany jest do Pani. Takie doręczenie nie może zostać uznane za skuteczne, a co za tym idzie, nie można żądać od Pani stawiennictwa w sądzie, bowiem nie została Pani prawidłowo zawiadomiona.

Rodzice nie są zobowiązani do podania Pani adresu zamieszkania za granicą. Mogą go nie znać.

Drugą opcją jest złożenie do sądu pisma z informacją, iż nie jest Pani w stanie przyjechać w wyznaczonym terminie, bowiem przebywa Pani za granicą – brak urlopu i środków finansowych na przylot powodują, że wnioskuje Pani o przesłuchanie w ramach pomocy prawnej w konsulacie albo wyznaczenie terminu na przykład w święta wielkanocne lub wakacje, bo dopiero wtedy będzie Pani w Polsce. Proszę także podać adres do korespondencji (w Polsce czy za granicą). Być może strony zrezygnują z przesłuchania świadka i więcej nie będzie Pani wzywana.

*Stan prawny z dnia 19.11.2011 r.