Nieodpłatne przekazanie firmy żony na męża

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w świetle prawa możliwe jest dokonanie darowizny całego przedsiębiorstwa. Na wstępie warto zastanowić się, w jakiej formie taka darowizna może zostać dokonana. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, to darowizna przedsiębiorstwa musi zostać dokonana w formie aktu notarialnego. Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo nie obejmuje nieruchomości, dopuszczalna jest zwykła forma pisemna (ewentualnie z podpisami notarialnie poświadczonymi).

Darowizna przedsiębiorstwa wywołuje określone skutki na gruncie kilku podatków. Poniżej przedstawię szczegółową analizę.

Podatek od spadów i darowizn

Umowa darowizny stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W takim przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. Jednakże w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn określono całkowite zwolnienie od podatku w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny. Warunkiem jest, aby obdarowany zgłosił fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego na druku SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. W takim przypadku darowizna całego przedsiębiorstwa będzie całkowicie zwolniona od podatku.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Niewiele osób ma świadomość, że darowizny mogą również powodować konieczność zapłaty podatku PCC. Otóż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy PCC podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają darowizny tylko w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Jeżeli więc w skład przedsiębiorstwa wchodzą takie zobowiązania, to będą one opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Potwierdził to w interpretacji Minister Finansów w piśmie z dnia 29.04.2010 r., nr ILPB2/436-37/10-2/MK. Obowiązek podatkowy w takim przypadku ciąży na obdarowanym, a podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. Stawka podatku to 1%. W tym zakresie należy złożyć zeznanie PCC-3 w ciągu 14 dni od dnia dokonania darowizny.

Podatek VAT

Najprościej sprawa przedstawia się w zakresie podatku od towarów i usług. Zgodnie bowiem z art. 6 pkt. 1 ustawy przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Poprzez pojęcie zbycia rozumie się także dokonanie darowizny. W rezultacie darowizna przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podatek PIT

Sama czynność darowizny nie wywołuje skutków podatkowych w zakresie podatku PIT. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów nie stosuje się do czynność które są regulowane ustawą o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji sama darowizna przedsiębiorstwa jest neutralna na gruncie podatku PIT.

Jednakże należy zwrócić uwagę, że skutki podatkowe powstaną w zakresie nieodpłatnego przekazania materiałów towarów, wyposażenia oraz środków trwałych.

Po stronie darczyńcy w pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PIT, który stanowi, że nie są kosztem uzyskania przychodu darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. Zatem wydatki poniesione na nabycie towarów handlowych i materiałów, od chwili przekazania ich w formie darowizny nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów dla darczyńcy. Darczyńca musi zatem wyksięgować ich wartość w dacie faktycznego przekazania i dokonać stosownych zapisów w kolumnie 10 tej księgi „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu” – na czerwono albo ze znakiem minus. Tak też uznają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 31 lipca 2014 r., nr IPTPB1/415-247/14-5/MD, który wyjaśnił, że „wydatki na nabycie towarów nie będą stanowić z chwilą ich przekazania w formie darowizny kosztów uzyskania przychodów u darczyńcy. Z chwilą przekazania towarów w drodze darowizny, wydatki poniesione na ich nabycie nie będą miały związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z powyższym, niezbędne będzie dokonanie korekty kosztów uzyskania przychodów o wydatki poniesione na nabycie towarów będących przedmiotem darowizny”.

Obowiązek korygowania kosztu na szczęście nie powstanie przy darowiźnie wyposażenia oraz środków trwałych. W konsekwencji darczyńca nie musi korygować dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Trzeba też pamiętać, że ewentualna niezamortyzowana wartość środka trwałego przekazanego w darowiźnie nie stanowi dla darczyńcy kosztu podatkowego.

Niestety, ale u osoby obdarowanej ani wartość towarów i materiałów, ani też wartość wyposażenia czy środków trwałych nie może stanowić koszt podatkowy. W zakresie otrzymanych w darowiźnie towarów i materiałów liczne interpretacje podatkowe (Interpretacja Dyrektora KIS z 21 grudnia 2017 r., nr 0115-KDIT3.4011.388.2017.1.PSZ. Stanowisko to potwierdzono również w interpretacjach Dyrektora KIS z 20 grudnia 2017 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.297.2017.1.JŚ oraz z 18 grudnia 2017 r., nr 0112-KDIL3-1.4011.315.2017.1.IM) potwierdzają, że otrzymane w darowiźnie towary nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu u obdarowanego ponieważ zostały one przekazane nieodpłatnie, co oznacza, że poniósł on żadnego wydatku na te darowizny (podobnie sprawa ma się z wyposażeniem).

O ile w przypadku środków trwałych otrzymanych w darowiźnie przed 1 stycznia 2018 r. obdarowany mógł od nich dokonywać odpisów amortyzacyjnych, o tyle z początkiem tego roku przepisy podatkowe zmieniły się na niekorzyść podatników. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 45a ustawy PIT nie uważa się za koszt uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego otrzymanego w darowiźnie jeżeli darowizna ta korzystała ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn (na marginesie zaznaczę, że aktualnie w Sejmie trwają prace nad zmianą treści tego przepisu).

Jeżeli prowadzą Państwo KPIR, to jedynie w przypadku likwidacji działalności, zgodnie z § 27 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR, należy sporządzić i wpisać do księgi spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów na dzień likwidacji działalności (zakładam, że po dokonanej darowiźnie dojdzie do likwidacji).

Przedsiębiorca sporządzający spis z natury w związku z likwidacją działalności gospodarczej, zgodnie z § 28 ust. 4 rozporządzenia w sprawie KPiR, jest zobligowany do zawiadomienia o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej 7 dni przed datą sporządzenia spisu z natury.