Mieszkanie z prawem dożywocia

Z treści pytania domniemam, że między córką a matką została zawarta umowa darowizny (a nie umowa o dożywocie) i jednocześnie została ustanowiona dla matki dożywotnia służebność mieszkania.

Niestety, z uwagi na ubezwłasnowolnienie matki, nie może ona zrzec się ustanowionej na jej rzecz służebności.

Wprawdzie można sprzedać nieruchomość z obciążoną służebnością mieszkania, niemniej może być problem ze znalezieniem nabywcy lub konieczność obniżenia ceny, gdyż służebność w przypadku zbycia nie wygasa, lecz obciąża nabywcę.

W niniejszym przypadku w grę wejdzie powołanie się na wygaśnięcie służebności.

Służebność mieszkania jako służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Nadto służebność mieszkania może wygasnąć przed śmiercią uprawnionego z niżej wskazanych przyczyn:

• wskutek jej niewykonywania przez 10 lat (art. 293 Kodeksu cywilnego),
• za wynagrodzeniem, jeśli służebność dla właściciela nieruchomości obciążonej stała się dla niego szczególnie uciążliwa wskutek zmiany stosunków, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości (art. 294 Kodeksu cywilnego),
• bez wynagrodzenia, jeśli służebność utraciła dla uprawnionego wszelkie znaczenie (art. 295 Kodeksu cywilnego).

Odnosząc powyższe do informacji podanych w treści pytania należy stwierdzić, iż córka może uzasadnić swoje żądanie stwierdzenia wygaśnięcia służebności tym, iż służebność utraciła dla matki wszelkie znaczenie. W uzasadnieniu pozwu należy przedstawić sytuację zdrowotną i prawną matki (w tym ostatnim przypadku należy powołać sygnaturę akt, pod którą toczyła się sprawa o ubezwłasnowolnienie i ustanowienie opiekuna) oraz wskazać, iż została ona umieszczona w domu opieki społecznej, gdyż nie ma możliwości zaspokojenia jej bieżących potrzeb w miejscu zamieszkania. Warto podnieść, iż stan zdrowia matki nie rokuje poprawy i nie ma szans na powrót do miejsca zamieszkania. Do pozwu dołączyć decyzję w sprawie umieszczenia w DPS lub – w przypadku prywatnego DPS – umowę z DPS; warto też załączyć zaświadczenie lekarza, z którego wynikałoby, iż stan zdrowia matki nie rokuje poprawy i powrotu do miejsca zamieszkania.