.
Udzieliliśmy ponad 127,5 tys. porad prawnych i mamy 14 468 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Kontakty ojca z dzieckiem i opieka nad nim w razie śmierci matki

• Autor: Krystian Lenowiecki

Mieszkam sama z 4-letnią córką, której ojciec ma obecnie własną rodzinę (nie byliśmy małżeństwem). Nasze kontakty z moim byłym partnerem są poprawne – płaci mi alimenty (nie odbyła się sprawa o ich przyznanie), odwiedza dziecko. Ostatnio jednak odwiedziny są sporadyczne, a córka tęskni za tatą. Czy można prawnie orzec kontakty ojca z dzieckiem i później skutecznie je egzekwować? Czy istnieje możliwość zawarcia jakiejś umowy z ojcem dziecka, że w przypadku mojej śmierci córką zajmie się moja rodzina (ze względu na silną więź)?


Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Kontakty ojca z dzieckiem i opieka nad nim w razie śmierci matki

Władza rodzicielska kiedy rodzice żyją w rozłączeniu

Na podstawie art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „dziecko pozostaje aż do pełnoletniości pod władzą rodzicielską”.

 

Zgodnie z art. 93 § 1 K.r.io. „władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom”.

 

W oparciu o art. 94 § 1 „jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska ulega zawieszeniu”.

 

Zgodnie z art. 95 § 1 „władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw”.

 

Na podstawie art. 96 § 1 „rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień”.

 

Zgodnie z art. 97 § 1 „jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania”.

 

Artykuł 100 § 1 stanowi, że „sąd opiekuńczy i inne organy władzy publicznej są obowiązane udzielać pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej. W szczególności każde z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej, a także zwrócić się do sądu opiekuńczego lub innego właściwego organu władzy publicznej o zapewnienie dziecku pieczy zastępczej”.

 

Na podstawie art. 107 § 1 „jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania”. Na podstawie § 2 „sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia”.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej

Zgodnie z art. 111 § 1 „jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców”. Natomiast zgodnie z § 1a „sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem”.

 

W oparciu o art. 113 „niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej”.

Uregulowanie kontaktów rodzica z dzieckiem

Na podstawie art. 1134 „sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń”.

 

W oparciu o art. 5821 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego „sąd opiekuńczy w celu zapewnienia wykonywania kontaktów może w szczególności:

 

  1. zobowiązać osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem lub osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do pokrycia kosztów podróży i pobytu dziecka lub także osoby towarzyszącej dziecku, w tym kosztów powrotu do miejsca stałego pobytu (…),
  2. odebrać od osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem lub osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, przyrzeczenie określonego zachowania″.

 

Zgodnie z art. 1050 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „jeżeli dłużnik ma wykonać czynność, której inna osoba wykonać za niego nie może, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli, sąd, w którego okręgu czynność ma być wykonana, na wniosek wierzyciela po wysłuchaniu stron wyznaczy dłużnikowi termin do wykonania i zagrozi mu grzywną na wypadek, gdyby w wyznaczonym terminie czynności nie wykonał”.

 

W oparciu o przedstawiony przez Panią stan faktyczny oraz w oparciu o wybrane powyżej przepisy prawne dotyczące władzy rodzicielskiej i sprawowania opieki nad małoletnim, należy stwierdzić, że możliwe jest wystąpienie do sądu rodzinnego i opiekuńczego z wnioskiem o uregulowanie kontaktów ojca z małoletnim dzieckiem.

 

Na podstawie przywołanego powyżej art. 1134 K.r.io. sąd opiekuńczy może, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, zobowiązać rodzica do określonego działania. Jest więc możliwe, żeby sąd zobowiązał ojca małoletniego do przebywania z dzieckiem, odwiedzania go, zabierania go poza miejsce stałego zamieszkania na pewien czas bądź do osobistego porozumiewania się z dzieckiem.

 

Władza rodzicielska nie jest bowiem jedynie uprawnieniem rodziców, ale jej wykonywanie jest wręcz obowiązkiem, którego zaniechanie spotkać się może z odpowiednią reakcją sadu opiekuńczego.

Czy sąd może zmusić rodzica do wykonywania kontaktów z dzieckiem?

Stwierdzić należy, że ze względu na swoją specyfikę sąd nie jest w stanie w trybie postępowania egzekucyjnego zmusić rodzica, który nie chce osobiście kontaktować się z dzieckiem, do kontaktów (jedyna sankcję, jaką sąd może zastosować za niewykonywanie obowiązku kontaktów z małoletnim, jest grzywna – art. 1050 Kodeksu postępowania cywilnego). Brak kontaktów i zainteresowania małoletnim może natomiast uzasadniać rozstrzygnięcie sądu o ograniczeniu bądź pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzica, który się od takiej osobistej styczności uchyla.

Postępowanie o ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej

Postępowanie o ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej sąd może wszcząć na wniosek drugiego rodzica lub w przypadku powzięcia wiadomości z innego źródła, że dobro dziecka jest zagrożone. Sąd posiada całe spektrum możliwych do zastosowania rozstrzygnięć, z których najbardziej istotne jest odebranie dziecka rodzicom i zakazanie im osobistej styczności z małoletnim (oczywiście orzeczone to może zostać także tylko w stosunku do jednego rodzica).

 

Co do umowy, o której Pani wspomina, tj. o to żeby w przypadku Pani śmierci opiekę nad dzieckiem przejęła Pani najbliższa rodzina, to należy powiedzieć, iż jest ona niemożliwa w świetle uregulowań prawnych obowiązujących w Polsce. Po pierwsze, całość władzy rodzicielskiej uzyskuje wtedy drugi rodzic, a w przypadku gdyby był jej pozbawiony bądź była mu ona w istotny sposób ograniczona, to sąd opiekuńczy zdecyduje wtedy, kto będzie sprawował opiekę nad małoletnim. Możliwe jest ustanowienie sądowne opieki w postaci rodziny zastępczej spokrewnionej (po spełnieniu wymogów ustawowych), jeżeli będzie to zgodne z dobrem dziecka.

Zasądzenie obowiązku ojca w postaci odwiedzania dziecka

Podsumowując, teoretycznie jest możliwość zasądzenia obowiązków ojca w postaci odwiedzania dziecka – w przypadku jednak niewykonywania obowiązku osobistej styczności z dzieckiem możliwe jest jedynie zasądzenie od osoby uchylającej się kary grzywny. Nie da się w inny sposób egzekwować tego obowiązku rodzica (konsekwencją braku zainteresowania może być ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej). Co do umowy o sprawowanie opieki nad dzieckiem na wypadek śmierci jednego z rodziców, należy stwierdzić, że jest ona niemożliwa w polskim systemie prawnym.

 

Dodam jeszcze, że ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej w żaden sposób nie wpływa na istnienie obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego. Obowiązek ten wynika bowiem nie z wykonywania władzy rodzicielskiej, ale z samego faktu pokrewieństwa z małoletnim. Ewentualnie dopiero skuteczne zaprzeczenie ojcostwa mogłoby uzasadniać ustanie obowiązku alimentacyjnego (na wystąpienie z takim wnioskiem ojciec miał czas do pół roku od urodzenia małoletniego – po tym terminie nie może już z takim wnioskiem wystąpić).

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

O autorze: Krystian Lenowiecki

Magister prawa oraz magister administracji, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie aplikant radcowski w Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Zatrudniony na stanowisku prawnika w samorządowej jednostce budżetowej. Udziela porad przede wszystkim z zakresu prawa rodzinnego, pracy, lokalowego, a także zabezpieczeń społecznych (renty, emerytury oraz inne świadczenia z ZUS). Prywatnie zainteresowany kwestią dostępu do informacji publicznej, ochroną informacji niejawnych oraz danych osobowych, a także technikami negocjacji i mediacji.


.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy ambitnego prawnika »

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu