Konsekwencje orzeczenia winy w rozwodzie

Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego¹, orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Nie dzieje się tak tylko w przypadku, gdy małżonkowie zażądają zaniechania orzekania o winie. Żądanie takie wiąże sąd, jednak pod warunkiem że jest ono zgodne, czyli gdy zaniechania orzekania o winie zażąda obydwoje małżonków. W takim wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Konsekwencje orzeczenia o winie występują przede wszystkim w zakresie wzajemnych obowiązków alimentacyjnych współmałżonków. Zgodnie z art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Ponadto zgodnie z art. 60 § 2 K.r.o., jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażanym w orzecznictwie², celem, jakiemu ma służyć uprzywilejowane roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego przewidziane art. 60 § 2 K.r.o. w stosunku do rozwiedzionego współmałżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zapobieżenie sytuacji, w której rozwód miałby spowodować pogorszenie w istotny sposób sytuacji materialnej małżonka niewinnego w porównaniu do sytuacji, w której znajdowałby się w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Kwestia winy za rozkład pożycia małżeńskiego ma znaczenie również w prawie spadkowym. Zgodnie bowiem z art. 940 § 1 Kodeksu cywilnego², małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem (termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku).

_________________________

¹ Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r., poz. 788, z późn. zm.)

² Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 września 2009 r. (I ACa 565/09)

³ Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.)

Stan prawny obowiązujący na dzień 14.01.2015