Jakie ulgi na dom energooszczędny?

Wskazuję, że niniejsza opinia prawna zawiera analizę sytuacji oraz wskazanie odpowiedzi w oparciu o przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 27 września 2013 r. o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, orzecznictwo sądów polskich i poglądy doktryny.

Budowa domu energooszczędnego

Prawo unijne dąży do tego, aby nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. W Polsce można otrzymać dofinansowania do budowy domu energooszczędnego, korzystając z zarówno z programów ogólnopolskich, jak i lokalnych.

Wniosek o dofinansowanie

Obawiam się jednak, że tak jak w każdego rodzaju dofinansowaniach, najpierw należy złożyć stosowny wniosek, a po jego akceptacji dopiero działać (dokonać zakupu odpowiednich urządzeń). W przeciwnym razie dofinansowanie nie będzie przysługiwać. Istnieją jednak programy pozwalające na wymianę starych nieefektywnych źródeł ciepła, na termomodernizację itp. Jeden z programów dopłat do domów energooszczędnych prowadził Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, lecz, jak wynika ze informacji umieszczonych przez NFOŚiGW na stronie internetowej, program został już ukończony. W ramach tego programu budowany dom musiał spełnić szereg ściśle określonych parametrów technicznych weryfikowanych przez akredytowane podmioty. Innym programem jest uzyskanie premii termomodernizacyjnej, remontowej i kompensacyjnej z Funduszu Termomodernizacji i Remontów BGK. W programie tym należy przedłożyć tzw. audyt energetyczny, który unaoczni zmiany w zapotrzebowaniu na energię w związku z planowanymi pracami termomodernizacyjnymi. W programie tym można liczyć na dofinansowanie także pomp ciepła. W zależności od miejsca położenia nieruchomości można skorzystać z dofinansowania zakupu kolektorów słonecznych. Informacji w tym zakresie udzielają Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, programy te bowiem mają charakter lokalny i mogą się różnić w zależności od miejsca położenia nieruchomości (województwa, gminy).

Ulgi i rozliczenia podatkowe

Dodatkowo można skorzystać z ulg i rozliczeń podatkowych. I tak, zgodnie z art. 26h ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnik będący właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego ma prawo odliczyć od podstawy obliczenia podatku, wydatki poniesione w roku podatkowym na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w tym budynku na zasadach określonych w tej ustawie. Są one następujące:

• ulga termomodernizacyjna przysługuje przysługuje właścicielom i współwłaścicielom domów jednorodzinnych, którzy płacą podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) obliczany według skali podatkowej, 19-procentowej stawki bądź ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych;
• w ramach ulgi termomodernizacyjnej podatnik może odliczyć nie więcej niż 53 tys. zł.

To łączna kwota dla wszystkich wykonanych termomodernizacji budynków, których podatnik jest (współ)właścicielem. Każdy ze współwłaścicieli ma więc osobny limit; ulga obejmuje wyłącznie te wydatki na materiały budowlane, urządzenia i usługi związane z realizacją termomodernizacji budynku, które znalazły się w wykazie zamieszczonym w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju wydanego specjalnie na potrzeby ulgi (odpowiada wydatkom objętym programem „Czyste powietrze”). Termomodernizacja musi być zakończona przed upływem 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono na nią pierwszy wydatek. W razie niedotrzymania tego terminu trzeba będzie ulgę zwrócić (doliczyć do dochodu za rok, w którym upłynął termin).

Trzeba mieć faktury na wszystkie odliczane wydatki wystawione przez podatnika VAT niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki. Jeśli wydatki będą wyższe niż roczny dochód, można je będzie odliczyć w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat, licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

Nie można natomiast odliczyć w ramach ulgi żadnych wydatków, które zostały nam zwrócone (zrefinansowane). Oznacza to, że na potrzeby rozliczenia ulgi kwotę poniesionych na termomodernizację wydatków musimy pomniejszyć o:

• dotację uzyskaną w ramach programu „Czyste powietrze” albo „Mój prąd” (czyli ze środków Narodowego lub Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) bądź z funduszy gminnych;
• kwotę umorzenia pożyczki otrzymanej z funduszu lub gminy. Jeśli jednak spłacimy całość pożyczki (nie ma żadnego umorzenia), to mamy prawo odliczyć wydatki sfinansowane w ten sposób;
• kwotę wydatków zwróconą w inny sposób, na przykład dofinansowanie modernizacji kotłowni z funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych;
• tę część wydatków, która została zaliczona do kosztów uzyskania przychodu, odliczona od przychodu lub uwzględniona w ramach innych ulg podatkowych (na przykład ulgi rehabilitacyjnej albo zwolnienia z podatku od sprzedaży nieruchomości dokonanej przed upływem pięciu lat od jej nabycia); nie mamy więc prawa do odliczenia, jeśli na ocieplenie domu i wymianę kotła przeznaczyliśmy środki uzyskane ze sprzedaży mieszkania rozliczone już w ramach ulgi mieszkaniowej.

Rozliczenie termomodernizacji budynku

Do odliczenia uprawniony jest tylko właściciel lub współwłaściciel budynku, w którym została przeprowadzona lub trwa termomodernizacja, a preferencja dotyczy wyłącznie budynków już istniejących, nie przysługuje więc w przypadku domów dopiero budowanych. Co równie ważne, ulga dotyczy tylko termomodernizacji budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Za taki uważa się dom wolnostojący bądź w zabudowie bliźniaczej i szeregowej, który służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Wydzielone mogą być w nim co najwyżej dwa lokale mieszkalne bądź jeden mieszkalny i jeden użytkowy, a ich powierzchnia może stanowić maksymalnie 30% powierzchni całkowitej budynku.

Zwrot wydatków na zakup materiałów budowlanych

Zgodnie z art. 20 ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi „osoba fizyczna, która po dniu 1 stycznia 2014 r. poniosła wydatki na zakup materiałów budowlanych, ma prawo ubiegać się o zwrot części tych wydatków, na warunkach wskazanych w tej ustawie”. I tak, o zwrot wydatków można się ubiegać, jeżeli:

• wydatki zostały poniesione w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych w związku z budową domu jednorodzinnego,
• przedsięwzięcie, o którym mowa w pkt 1, było realizowane na podstawie pozwolenia na budowę wydanego po dniu 1 stycznia 2014 r. albo na podstawie zgłoszenia budowy;
• powierzchnia użytkowa domu jednorodzinnego nie przekracza odpowiednio:

a) 100 m²,

b) 110 m² – w przypadku gdy osoba fizyczna w dniu wydania pozwolenia na budowę albo w dniu dokonania zgłoszenia budowy, o których mowa w pkt 2, wychowywała przynajmniej troje dzieci spełniających warunki, o których mowa w art. 7 ust. 1a tej ustawy,

• osoba fizyczna do końca roku kalendarzowego, w którym wydano pozwolenie na budowę lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego albo dokonano zgłoszenia budowy, nie ukończyła 36 lat,
• do dnia złożenia wniosku o zwrot wydatków osoba fizyczna nie była:

a) właścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego,

b) osobą, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny,

c) właścicielem lub współwłaścicielem budynku, jeżeli jego udział w przypadku zniesienia współwłasności obejmowałby co najmniej jeden lokal mieszkalny
– z wyłączeniem domu jednorodzinnego, o którym mowa w pkt 1.

Warunków, o których mowa w ust. 3 pkt 4 i 5 powyżej, nie stosuje się w przypadku, gdy w dniu wydania pozwolenia na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy osoba fizyczna wychowuje przynajmniej troje dzieci, o których mowa w art. 7 ust. 1a ustawy.

Zwrot wydatków dokonywany jest na wniosek osoby fizycznej złożony w urzędzie skarbowym, po uzyskaniu pozytywnej decyzji urzędu. Wniosek o zwrot wydatków składa się raz, nie później niż do dnia 31 grudnia roku, w którym zgodnie z prawem miało miejsce przystąpienie do użytkowania wybudowanego domu jednorodzinnego. Niestety, z uwagi na zbyt małą liczbę danych nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy przysługuje Panu zwrot wydatków na zakup materiałów budowlanych. W razie wątpliwości, celem ich wyjaśnienia, może się Pan skonsultować z właściwym miejscowo urzędem skarbowym.