Jak uniemożliwić choremu synowi uzależnionemu od alkoholu i narkotyków zaciągania kredytów?

Ubezwłasnowolnienie syna

W Państwa sytuacji jedyną możliwością, aby syn zaprzestał zaciągania pożyczek oraz kupowania alkoholu, jest dokonanie ubezwłasnowolnienia – albo częściowego, albo całkowitego – w zależności od jego stanu świadomości i opinii biegłych psychiatrów i psychologów w tym zakresie.

Zgodnie bowiem z treścią art. 14 § 1 Kodeksu cywilnego czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

Artykuł 14 § 1 wyraża podstawowy skutek braku zdolności do czynności prawnych. Osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych, nie mogą dokonywać czynności prawnych. Czynność przez nie dokonana jest nieważna. Jest to nieważność bezwzględna, na którą może powołać się każda osoba, a sąd powinien ją wziąć pod uwagę z urzędu (wynika z prawa materialnego).

Czynności prawne osoby

Czynność taka nie może być konwalidowana, tzn. nie może stać się ważna na skutek późniejszych zdarzeń, np. potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego czy nabycia zdolności do czynności prawnych. Wyjątek wprowadza art. 14 § 2. Z uwagi na fakt, że czynność prawna dokonywana przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych jest nieważna, druga strona umowy może zawsze odmówić zawarcia takiej umowy, powołując się na sam fakt braku zdolności do czynności prawnej. Dotyczy to również umów, które mogą stać się ważne z chwilą wykonania na podstawie art. 14 § 2.

Z uwagi na powyższe, wszelkie ewentualne czynności syna – w zależności od stopnia ubezwłasnowolnienia będą nieważne – bez zgody opiekuna prawnego, którym zapewne stanie się ktoś z rodziny. Wraz z sądem ta osoba będzie mogła podejmować wszelkie czynności prawne. Procedura ubezwłasnowolnienia kierowana jest do sądu okręgowego miejsca zamieszkania ubezwłasnowolnionego.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie

Zgodnie z treścią art. 545 Kodeksu postępowania cywilnego „wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:

1) małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;

2) jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;

3) jej przedstawiciel ustawowy.

§ 2. Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.

§ 3. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletności osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

§ 4. Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny”.

Wniosek powinien spełniać wymogi pisma procesowego (art. 511 § 1 w zw. z art. 126 § 1 i 2 oraz art. 187). Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera wymogów szczególnych dotyczących omawianego wniosku (z wyjątkiem uprawnienia sądu określonego w art. 552 § 1), ale nie ulega wątpliwości, że musi on zawierać żądanie ubezwłasnowolnienia całkowitego albo częściowego, wskazanie przyczyny określonej w art. 13 § 1, względnie art. 16 § 1, a także wskazanie okoliczności, z których wypływa uprawnienie wnioskodawcy do złożenia tego wniosku.

„Sąd jest związany treścią wniosku oraz wskazaną w uzasadnieniu podstawą ubezwłasnowolnienia, dopuszczalne jest jednak – stosownie do wyników postępowania dowodowego – orzeczenie ubezwłasnowolnienia częściowego, chociażby żądanie wniosku dotyczyło ubezwłasnowolnienia całkowitego” (post. SN z 13.12.1976 r., sygn. akt I CR 441/76).

Wniosek podlega opłacie sądowej stałej w kwocie 100 zł. Poza ogólnymi warunkami przewidzianymi dla pism procesowych wszczynających postępowanie, wniosek o ubezwłasnowolnienie powinien zawierać:

1. żądanie ubezwłasnowolnienia całkowitego lub częściowego;
2. wskazanie przyczyny ubezwłasnowolnienia; przyczyny te wymienione są w art. 13 § 1 i art. 16 § 1 Kodeksu cywilnego;
3. wskazanie uprawnienia do zgłoszenia wniosku, gdyż wniosek zgłoszony przez osobę oczywiście nieuprawnioną podlega oddaleniu bez rozprawy (art. 514 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego).

Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku to odpis skrócony aktu urodzenia ubezwłasnowolnionego. Dodatkowo może Pan załączyć zaświadczenie od lekarza psychiatry wskazujące na zasadność ubezwłasnowolnienia i obecną chorobę. Proszę jednak pamiętać, iż w toku postępowania sadowego syn zostanie poddany badaniu przez biegłych psychiatrów w zakresie przesłanek uzasadniających ubezwłasnowolnienie i to oni zdecydują czy istnieje taka zasadność. Sąd przesłucha także syna, jednak najbardziej decydująca w sprawie jest opinia biegłych.