Import towaru wyprodukowanego poza UE od dystrybutora z siedzibą w UE a cło i podatek VAT

Od dnia 1 maja 2004 roku Polska jest członkiem Unii Europejskiej, w której obowiązują pewne zasady w szczególności dotyczące polityki handlowej*. Jedną z takich zasad jest zasada swobodnego przepływu towarów w ramach unii celnej, w skład której wchodzą wszystkie kraje członkowskie UE (z wyjątkiem niektórych obszarów). Zgodnie z tą zasadą wolne od cła i opłat o skutku równoważnym są te towary, które mają status celny towarów wspólnotowych i są przedmiotem obrotu wewnątrzwspólnotowego (pomiędzy krajami UE). Drugą regułą w ramach wymienionej zasady jest stosowanie przez państwa członkowskie UE wspólnej taryfy celnej w handlu pomiędzy państwami członkowskimi UE a tzw. krajami trzecimi.

Towary o statusie celnym towarów niewspólnotowych

W celu uzyskania możliwości wykorzystania danego towaru o statusie celnym towaru niewspólnotowego zgodnie z jego przeznaczeniem, należy nadać mu przewidziane dla niego przeznaczenie celne. Przeznaczeniem celnym, które powoduje możliwość dysponowania towarem jak właściciel – z dobrodziejstwem stosowania unijnej zasady swobodnego przepływu towaru w ramach WE – jest objęcie towaru procedurą dopuszczenia do swobodnego obrotu (ang. free circulation).

O tym, czy dany towar jest towarem nie wspólnotowym, decyduje art. 4 pkt 8 zdanie pierwsze Wspólnotowego Kodeksu Celnego w związku z art. 4 pkt 7 rozporządzenia Rady (EWG) numer 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny, Dz. Urz. UE L. z 1992 r. Nr 302, poz. 1 ze sprostowaniem i zmianami (w skrócie WKC).

Zgodnie z treścią art. 4 pkt 8 zdanie pierwsze WKC „»towary nie wspólnotowe« oznaczają towary inne niż określone w akapicie siódmym”.

Tymczasem w art. 4 pkt 7 WKC stwierdzono, że „»towary wspólnotowe« oznaczają towary:

1. całkowicie uzyskane na obszarze celnym Wspólnoty, zgodnie z warunkami określonymi
    w art. 23, bez udziału towarów przywiezionych z krajów lub terytoriów niebędących częścią obszaru celnego Wspólnoty. W przypadkach o szczególnym znaczeniu gospodarczym określonych zgodnie z procedurą Komitetu, towarów uzyskanych z towarów umieszczonych pod procedurą zawieszającą nie uważa się za towary wspólnotowe,
2. przywiezione z państw lub terytoriów niebędących częścią obszaru celnego Wspólnoty
   i dopuszczone do obrotu,
3. uzyskane lub wyprodukowane na obszarze celnym Wspólnoty z towarów określonych w tiret drugim lub z towarów określonych w tiret pierwszym i drugim”.

Co do konieczności zastosowania procedury dopuszczenia do swobodnego obrotu, to sprawa jest jasna, o ile dany towar ma pozostać własnością importera i stanowić (po zwolnieniu od deklarowanej procedury celnej) towar o statusie celnym towarów wspólnotowych.

W przypadku objęcia danego towaru jakąkolwiek procedurą celną, w tym procedurą dopuszczenia do swobodnego obrotu, należy pamiętać o kwestii podstawowej, a więc o tym, że na danym towarze obejmowanym procedurą celną dopuszczenia do swobodnego obrotu ciążą należności przywozowe. Z kolei należnościami tymi są:

1. „cła i opłaty o równoważnym skutku należne przy przywozie towarów,
2. opłaty przywozowe ustanowione w ramach wspólnej polityki rolnej lub odrębnych przepisów mających zastosowanie do niektórych towarów uzyskanych w wyniku przetworzenia produktów rolnych” (art. 4 pkt 10 WKC).

Aby należności przywozowe ciążące na danym towarze, wskutek objęcia go procedurą dopuszczenia do obrotu, zostały prawidłowo obliczone, zastosować należy tzw. elementy kalkulacyjne, ale – co ważne – nie jakiekolwiek elementy kalkulacyjne, a tylko te ustalone na określony moment.

W przypadku objęcia danego towaru procedurą celną dopuszczenia do swobodnego obrotu ważne są następujące elementy kalkulacyjne:

• wartość celna, od której zależy wysokość cła – w przypadku, gdy ustalona zgodnie z Wspólną Taryfą Celną WE stawka cła jest określona np. w formie stawki ad valorem (procentowa relacja do wartości celnej towaru),
• taryfa celna, w której zawarte są między innymi stawki celne i zasady ich stosowania oraz klasyfikacja towarów według CN (Scalona Nomenklatura) oraz
• pochodzenie towarów.

Analizując powyższe elementy kalkulacyjne, warto przytoczyć najpierw treść art. 67 WKC, zgodnie z którym „jeżeli szczególne przepisy nie stanowią inaczej, datą, którą należy uwzględniać przy stosowaniu wszelkich przepisów regulujących procedurę celną, do której zgłaszane są towary, jest data przyjęcia zgłoszenia przez organy celne”.

Zarówno zatem wartość celna, jak i taryfa celna (w tym CN i stawka cła), a także pochodzenie towarów (w tym reguły pochodzenia, a nade wszystko zasady wystawiania i weryfikowania świadectw pochodzenia) muszą być analizowane w oparciu o przepisy obowiązujące w momencie przyjmowania zgłoszenia celnego w procedurze dopuszczenia towarów do swobodnego obrotu.

Towary o statusie celnym towarów wspólnotowych

Jeżeli towar jest jednak towarem o statusie celnym towaru wspólnotowego, a więc gdy został albo w całości uzyskany na terytorium UE, albo jeżeli został już dopuszczony do swobodnego obrotu we Wspólnocie, to wtedy nie podlega ani cłu, ani opłatom o skutku równoważnym, a jego przemieszczenie pomiędzy państwami członkowskimi UE w wykonaniu czynności dostawy towarów (przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel) podlega tylko opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (lub od wartości dodanej).

Jeżeli dojdzie do przemieszczenia takiego towaru z Irlandii do Polski, to – z punktu widzenia polskich przepisów – będziemy mieli do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT).

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia
 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) – podlega z kolei opodatkowaniu VAT.

Aby dokonywać wyżej wymienionych czynności, należy być podatnikiem VAT czynnym oraz tzw. podatnikiem VAT-UE. Oba statusy nabywa się poprzez wypełnienie i złożenie w urzędzie skarbowym obsługującym właściwego w sprawie naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Jeżeli dany podmiot jest już podatnikiem VAT czynnym, a nie jest podatnikiem VAT-UE, to VAT-R winien być wypełniony jako zgłoszenie aktualizacyjne.

Obowiązek podatkowy w VAT przy WNT powstaje 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT), przy czym nie należy zapominać o treści art. 20 ust. 6-9 ustawy o VAT, zgodnie z którymi:

„6. W przypadku gdy przed terminem, o którym mowa w ust. 5, podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.

7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika podatku od wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego od podatnika całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju.

8. W przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 2, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania okoliczności, o których mowa w art. 12 ust. 1.

9. W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej”.

Dokonanie WNT implikuje obowiązek wystawienia faktury wewnętrznej, która będzie stanowiła podstawę do naliczenia VAT, odliczenia VAT oraz do rejestracji operacji WNT w odpowiednich rejestrach VAT i deklaracji VAT-7 (lub VAT-7K).

Jeżeli na fakturze od podmiotu z innego niż Polska państwa członkowskiego UE cena jest denominowana w innej niż polska walucie, to wtedy zastosowanie znajdzie art. 31a ustawy o VAT, zgodnie z którym:

„1. W przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. W przypadku gdy zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami wykonawczymi do ustawy podatnik może wystawić fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego i wystawi ją w przewidzianym przepisami terminie, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej na tej fakturze, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.

3. W przypadku importu towarów przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi”.

Odpowiadając na Pańskie pytanie numer 1, stwierdzam, że jeżeli przedmiotowy towar nie został dopuszczony do swobodnego obrotu, to wtedy należy zgłosić go do procedury dopuszczenia do swobodnego obrotu – tzn. jak Pan napisał, poinformować o nim urząd celny. Jeżeli jednak towar ten uprzednio „oclono” w Irlandii albo w jakimkolwiek innym kraju UE, to wtedy zostaje tylko WNT.

Jeśli chodzi o pytanie numer 2, należy pamiętać, że miód w Polsce (bez znaczenia, czy z tytułu WNT, czy dostawy krajowej) podlega opodatkowaniu według stawki 8%.

Co do trzeciego pytania, należy zaznaczyć, że ma Pan wybór pomiędzy ryczałtem ewidencjonowanym (5,5% przychodu) a zasadami ogólnymi, wśród których jest albo skala podatkowa (18%, 32%), albo liniowy podatek dochodowy. Alternatywą są jeszcze tzw. działy specjalne produkcji rolnej (dla pasiek powyżej 80 rodzin). W mojej ocenie, nawet przy założeniu, że ryczałt ewidencjonowany nie ma kosztów uzyskania przychodów, to gdy przychód roczny wynosi około 100 000 zł, najbardziej opłacalny będzie ryczałt ewidencjonowany.

Odpowiadając na ostatnie pytanie, stwierdzam, że w przypadku działalności wytwórczej (a więc np. w Pańskim przypadku) ryczałt ewidencjonowany wynosi 5,5%.

Reasumując, procedurom celnym podlegają te towary, które mają status celny towarów niewspólnotowych. W swobodnym obrocie w UE pozostają te towary, które mają status celny towarów wspólnotowych. W przypadku obrotu towarami niewspólnotowymi na terytorium UE należy uprzednio dopuścić je do obrotu w UE. W przypadku obrotu towarami wspólnotowymi pomiędzy różnymi państwami członkowskimi UE mamy do czynienia z obrotem wewnątrzwspólnotowym podlegającym opodatkowaniu VAT.

Miód w Polsce podlega opodatkowaniu według stawki 8%.

Ma Pan wybór pomiędzy ryczałtem ewidencjonowanym, skalą podatkową i liniowym podatkiem dochodowym, ale gdy przychód roczny wynosi około 100 000 zł, najkorzystniej wybrać ryczałt ewidencjonowany, który w tym wypadku wynosi 5,5%.

* Stan prawny z dnia 05.03.2011 r.