Godziny nadliczbowe w systemie równoważnym

System równoważnego czasu pracy

Zgodnie z art. 135 ustawy Kodeks pracy „jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy”.

Równoważenie norm czasu pracy polega na tym, że w pewne dni czas pracy może być dłuższy od ogólnie obowiązującego, a w inne dni może być on skrócony. W ramach ustalonego okresu rozliczeniowego normy krótsze i dłuższe równoważą się wzajemnie, tak że przeciętna norma tygodniowa odpowiada ogólnej normie czasu pracy. „Równoważenie” norm może też polegać na wyznaczeniu pracownikom – w zamian za pracę w przedłużonej normie dobowej – dodatkowych dni wolnych od pracy.

Równoważny system pracy polega więc na tym, ze jednego dnia pracownik pracuje dłużej, innego krócej – ale w sumie 40 godzin w tygodniu. Jednak i w tym systemie czasu pracy może dojść do wypracowania godzin nadliczbowych.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

1. 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
   1. w nocy,
   2. w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
   3. w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2. 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.

Z powyższego wynika, że jeśli dochodzi do wypracowania godzin nadliczbowych, to pracodawca wypłaca pracownikowi dodatek, a w wyjątkowych sytuacjach udziela dnia wolnego. Pracodawca, wypłacając dodatkowe wynagrodzenie za nadgodziny, nie narusza więc prawa pracy.

Dyżury wyznaczone przez pracodawcę

Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur).

Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.

Tak więc wyznaczenie płatnych dyżurów także jest zgodne z prawem. Pracodawca nie łamie Kodeksu pracy ani innych przepisów.