Fałszywe oświadczenie w przetargu

Art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163) określa podstawy wykluczenia z przetargu.

Mianowicie z „postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się:

1. wykonawców, którzy w ciągu ostatnich 3 lat przed wszczęciem postępowania wyrządzili szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, a szkoda ta nie została dobrowolnie naprawiona do dnia wszczęcia postępowania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności;
2. wykonawców, w stosunku do których otwarto likwidację lub których upadłość ogłoszono, z wyjątkiem wykonawców, którzy po ogłoszeniu upadłości zawarli układ zatwierdzony prawomocnym postanowieniem sądu, jeżeli układ nie przewiduje zaspokojenia wierzycieli poprzez likwidację majątku upadłego;
3. wykonawców, którzy zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskali oni przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu;
4. osoby fizyczne, które prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
5. spółki jawne, których wspólnika prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
6. spółki partnerskie, których partnera lub członka zarządu prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
7. spółki komandytowe oraz spółki komandytowo-akcyjne, których komplementariusza prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
8. osoby prawne, których urzędującego członka organu zarządzającego prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
9. podmioty zbiorowe, wobec których sąd orzekł zakaz ubiegania się o zamówienia, na podstawie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary;
10. wykonawców, którzy nie spełniają warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 1-3 cyt. ustawy”.

W ust. 1 wymieniono przesłanki zaistniałe przed wszczęciem postępowania, natomiast ust. 2 dotyczy naruszeń przepisów ustawy w toku postępowania. Mianowicie „z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się również wykonawców, którzy:

1. wykonywali bezpośrednio czynności związane z przygotowaniem prowadzonego postępowania lub posługiwali się w celu sporządzenia oferty osobami uczestniczącymi w dokonywaniu tych czynności, chyba że udział tych wykonawców w postępowaniu nie utrudni uczciwej konkurencji; przepisu nie stosuje się do wykonawców, którym udziela się zamówienia na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 2 lub art. 67 ust. 1 pkt 1 i 2 cyt. ustawy;
2. złożyli nieprawdziwe informacje mające wpływ na wynik prowadzonego postępowania;
3. nie złożyli oświadczenia o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub dokumentów potwierdzających spełnianie tych warunków lub złożone dokumenty zawierają błędy;
4. nie wnieśli wadium, w tym również na przedłużony okres związania ofertą, lub nie zgodzili się na przedłużenie okresu związania ofertą”.

Co do zasady zaistnienie którejkolwiek przyczyny określonej w tym przepisie nakazuje obowiązek wykluczenia, a zamawiający nie ma w powyższym zakresie żadnej swobody. Jedyny wyjątek dotyczy wykonawców dostaw lub usług, którym zamawiający udziela zamówień z wolnej ręki (zobacz wyjaśnienie: Zamówienie z wolnej ręki). W pozostałych przypadkach w każdym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający ma obowiązek weryfikacji, czy nie zaistniały przesłanki wykluczenia wykonawcy.

Pkt 3 art. 24 ust. 1 nakładała na wszystkich uczestników postępowania obowiązek złożenia wraz z ofertą zaświadczenia o niezaleganiu, zwolnieniu, odroczeniu płatności lub rozłożeniu na raty zaległych płatności z tytułu podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne, wystawione przez właściwy terenowo oddział urzędu skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – wydane nie wcześniej niż przed 6 tygodniami, licząc od daty wystawienia do dnia składania ofert.

Zamawiający może domagać się przedstawienia zaświadczeń z właściwego urzędu skarbowego, a w wypadku podatków i opłat lokalnych:

• zaświadczeń wydanych przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) o braku zaległości podatkowych,
• zaświadczenia z właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o braku zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Zamawiający ma obowiązek dopuścić do postępowania uczestnika, na którym ciążą określone zaległości, jeżeli uczestnik dysponuje prawomocną decyzją, na mocy której uzyskał formalne zwolnienie, odwołanie, rozłożenie zaległości lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu.

Tym samym – stosownie do przepisu art. 24 ust. 1 pkt 3 ustawy – z ubiegania się o zamówienie publiczne wyklucza się dostawców i wykonawców, którzy zalegają z uiszczeniem podatków, opłat, składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że uzyskali przewidzianą prawem zgodę na zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji organu podatkowego, przy czym wykluczenie z ww. przyczyny następuje z mocy samego prawa.

Niemniej o wykluczeniu dostawcy lub wykonawcy z ubiegania się o zamówienie zamawiający powinien niezwłocznie zawiadomić zainteresowanego (od razu, gdy dowiedział się o pojawieniu się takiej przyczyny). Zawiadomienie powinno być sporządzone w formie pisemnej, z podaniem uzasadnienia okoliczności faktycznych i prawnych. Uzasadnienie faktyczne obejmuje wskazanie przyczyn, które powodują wykluczenie, oraz przedstawienie dowodów, na podstawie których zamawiający podjął taką decyzję. Uzasadnienie prawne powinno obejmować wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji o wykluczeniu wraz z przytoczeniem przepisów prawa.

Uczestnik postępowania o udzielenie zamówienia ma prawo wnieść środki odwoławcze, które przewiduje ustawa (art. 179 ust. 1 cyt. ustawy). Prawo oprotestowania powyższej czynności przysługuje wykonawcy, który uważa, że wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest nieuzasadnione i zostało dokonane z naruszeniem przepisów. Wykluczony wykonawca powinien w takiej sytuacji wnieść do zamawiającego pisemny protest w ciągu 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wykluczeniu.

Oferta dostawcy lub wykonawcy, który został wykluczony z postępowania, nie jest rozpatrywana. Ofertę taką należy traktować na równi z ofertą odrzuconą. Jest ona nieważna, ponieważ ofertę złożyła osoba nieupoważniona do uczestniczenia w postępowaniu o zamówienie publicznie.

Wykonawca wykluczony z postępowania nie może złożyć oferty zamawiającemu. Jeżeli natomiast wykluczenie wykonawcy następuje już po złożeniu oferty, to zamawiający nie może rozpatrzyć takiej oferty. Nie można też badać takiej oferty pod względem zgodności z warunkami zamówienia, oceniać jej ani porównywać z ofertami innych wykonawców. Zamawiający musi dokonać wyboru najkorzystniejszej oferty, pomijając ofertę wykluczonego wykonawcy.