Dzierżawa majątkowych praw autorskich

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych¹ umożliwia twórcy (lub innej osobie posiadającej majątkowe prawa autorskie do utworu) zawarcie z osobą trzecią umowy licencyjnej, tj. umowy o korzystanie z utworu. Licencja może być udzielona odpłatnie lub nieodpłatnie (przy czym jeżeli z umowy nie wynika, że udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia) i upoważnia licencjobiorcę do korzystania z utworu na polach eksploatacji w niej wskazanych. Do pól eksploatacji zalicza się, zgodnie z art. 50 Prawa autorskiego, w szczególności:

1. w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2. w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3. w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Licencja jest co do zasady umową czasową i ograniczoną terytorialnie, uprawnia bowiem do korzystania z utworu w okresie pięciu lat oraz na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę. Strony w umowie mogą jednak postanowić, iż licencja będzie obowiązywała przez krótszy lub dłuższy czas (również przez czas nieoznaczony) oraz w dowolnie wybranych państwach.

Jak widać funkcja  umowy licencyjnej jest zbliżona do funkcji umowy o dzierżawę, o której mowa w art. 693 § 1 Kodeksu cywilnego², czyli umowy przez którą wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Na mocy art. 709 k.c. przedmiotem dzierżawy mogą być również prawa. Z uwagi jednak na fakt, że ustawa o prawie autorskim nie wymienia umowy dzierżawy jako dopuszczalnej formy rozporządzania prawami autorskimi, wątpliwą na gruncie tej ustawy była możliwość wydzierżawienia majątkowych praw autorskich. Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2011 r.³, stwierdzając że unormowanie w prawie autorskim umów mających za przedmiot prawa autorskie nie eliminuje stosowania przepisów kodeksu cywilnego, w tym jego części szczególnej. Zdaniem SN nie jest więc wykluczone zawieranie umów innych, aniżeli przewidziane w prawie autorskim umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych albo umowy o korzystanie z utworu (licencyjne), przy uwzględnieniu specyfiki praw autorskich. Nie ma też więc podstaw do wyłączenia – z zasady – dopuszczalności ustanowienia dzierżawy na prawach autorskich, oczywiście przy spełnieniu przesłanek określonych Kodeksie cywilnym. Dzierżawa musiałaby obejmować przynajmniej jedno pole eksploatacji i związaną z nim możliwość uzyskiwania pożytków, na przykład dawać dzierżawcy prawo odpłatnego wystawiania utworu.

Należy zaznaczyć, że przedmiotem zarówno umowy licencyjnej, jaki i umowy dzierżawy mogą być wyłącznie majątkowe prawa autorskie. Prawa osobiste (czyli m. in. prawo do autorstwa utworu i oznaczenia go imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem) są bowiem niezbywalne z mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

_______________________________________

¹ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.)

²ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)

³wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r. (sygn. akt IV CSK 274/10)

Stan prawny obowiązujący na dzień 25.08.2014