Dziedziczenie praw autorskich i wynalazczych

Osobiste prawa autorskie a majątkowe prawa autorskie

Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych¹ dziedziczone mogą być tylko majątkowe prawa autorskie, a więc prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Nie podlegają natomiast dziedziczeniu prawa autorskie osobiste, ponieważ są ściśle związane z osobą twórcy. Do praw autorskich osobistych zaliczamy prawo do:

1. autorstwa utworu;
2. oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 
4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 
5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Prawa autorskie majątkowe mogą być dziedziczone zarówno w drodze ustawowej, jak i z testamentu.

Wygaśnięcie autorskich praw majątkowych

Należy pamiętać, że autorskie prawa majątkowe mają ograniczony czas trwania, dlatego nie mogą być dziedziczone „w nieskończoność". Wygasają one bowiem z upływem siedemdziesięciu lat:

1. od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
2. w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
3. w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia;
4. w odniesieniu do utworu audiowizualnego (np. do filmu) – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki.

Autorskie prawa majątkowe mogą być więc dziedziczone nie tylko po twórcy, ale również po osobie, która sama nabyła te prawa w drodze spadkobrania. Dziedziczenie może następować jednak tylko do momentu, kiedy prawa majątkowe nie wygasną.

Dziedziczenie autorskich praw majątkowych przez współtwórców

Szczególne uregulowanie dotyczące dziedziczenia praw autorskich zawiera art. 42 ustawy o prawach autorskich. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych przy życiu współtwórców lub ich następców prawnych, stosownie do wielkości ich udziałów.

Dziedziczenie praw wynalazczych

Zgodnie z art. 12 ust. 1 prawa własności przemysłowej² dziedziczne są prawa do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego oraz pierwszeństwo do uzyskania tych praw. Zgodnie z art. 67 ust. 1 dziedziczny jest również patent, jednak należy pamiętać, że czas jego trwania wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.

Tak samo jak majątkowe prawa autorskie, prawa wynalazcze mogą być dziedziczone zarówno drodze ustawowej, jak i z testamentu.

_________________________

¹ Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z późn. zm.)

Stan prawny obowiązujący na dzień 23.07.2013