Dziedziczenie gruntów rolnych przy braku ksiąg wieczystych

Dziedziczenie gruntów rolnych

Istnieje pewna rozbieżność w przedmiocie dziedziczenia gospodarstwa rolnego a pozostałych nieruchomości. Wskazując, iż spadkobraniu podlegają grunty rolne, rozumiem, iż ma Pani na myśli jedynie ziemię o takim charakterze, która co do zasady nie była uprawiana – nie wskazała bowiem Pani na istnienie gospodarstwa rolnego, a wiec zwierząt, uprawy, budynków gospodarczych oraz maszyn. Jeżeli mówimy więc jedynie o gruncie, który ma charakter rolny, ale nie jest gospodarstwem rolnym, należy mówić o dziedziczeniu na zasadach ogólnych. W pierwszej kolejności powinni więc Państwo przeprowadzić postępowanie spadkowe – nabycie spadku wraz z ewentualnym działem spadku mogą Państwo przeprowadzić po dwóch rodzicach jednocześnie.

Ustalenie spadkobierców w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku

Zgodnie bowiem z treścią art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Stwierdzenie nabycia spadku następuje na wniosek i – co do zasady – w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Wskazać należy, że zgodnie z art. 681 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) możliwe jest również stwierdzenie nabycia spadku w postępowaniu o dział spadku. Nie oznacza to jednak, że sąd działa wtedy z urzędu. Należy bowiem zgodzić się, że przeważnie wniosek o wszczęcie postępowania działowego zawiera także implicite wniosek o stwierdzenie nabycia spadku (W. Borysiak, w: Osajda, Komentarz K.c., t. III, 2013, art. 1025 K.c., Nt 54; J. Ciszewski, J. Knabe, w: Ciszewski, Komentarz K.c., 2014, art. 1025 K.c., Nb 4; J. Kremis, J. Kuźmicka-Sulikowska, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz K.c., 2017, art. 1025 K.c., Nb 25; E. Skowrońska-Bocian, J. Wierciński, w: Gudowski, Komentarz K.c., Ks. IV, 2013, art. 1025 KC, Nb 11).

Rozważane postępowanie sądowe prowadzone jest na podstawie art. 669-679² K.p.c. w trybie nieprocesowym, przy czym sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy. Celem tego postępowania jest ustalenie wszystkich spadkobierców, którzy doszli do dziedziczenia (art. 677 § 1 K.p.c.).

Uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku są bowiem wszystkie osoby, które mogą być uznane za zainteresowane – czyli, jak wskazałam, spadkobiercy ustawowi po zmarłych. Zgodnie z art. 670 K.p.c. sąd bada w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, kto jest spadkobiercą, a także czy spadkodawca pozostawił testament. Sąd może przy tym wezwać osobę, co do której zostanie uprawdopodobnione, że dysponuje testamentem, do złożenia tego dokumentu. W takim przypadku sąd dokona otwarcia i ogłoszenia testamentu.

Dokumenty w postępowaniu o nabycie spadku

Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub skierować sprawę do dowolnego notariusza. Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy, skrócone odpisy aktów urodzenia uczestników postępowania, a także – w przypadku zawarcia związku małżeńskiego – również skrócone odpisy aktów małżeństwa. Jeżeli od razu chcą Państwo przeprowadzić postępowanie spadkowe po rodzicach, wszelkie dokumenty muszą być wskazane podwójnie, a więc dwa skrócone odpisy aktów zgonu.

Założenie księgi wieczystej u notariusza

Jeżeli zależy Pani na szybkości postępowania, proszę stawić się do notariusza. Jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej, notariusz od razu pomoże Państwu w jej założeniu – nie stanowi to bowiem problemu. Proszę jednak mieć na uwadze, iż postępowanie przed notariuszem jest oczywiście droższe. Opłata od wniosku o nabycie spadku po jednym spadkodawcy to kwota 100 zł oraz 5 zł. Jednak w przypadku braku księgi wieczystej proponuję udać się w celu nabycia spadku do notariusza, który kompleksowo przeprowadzi Państwu postępowania spadkowe oraz ureguluje kwestię księgi wieczystej.