Dywidenda dla akcjonariusza

Czytając pytanie, doszedłem do wniosku, iż zamiarem spółki akcyjnej jest przeznaczenie części lub całości kapitału zapasowego na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy.

Stosownie do Kodeksu spółek handlowych (w skrócie K.s.h.) spółka akcyjna ma obowiązek tworzenia kapitału zapasowego. Kapitał ten, co do zasady, przeznaczony jest na pokrycie strat spółki.

Na kapitał zapasowy spółka musi przelewać 8% zysku za dany rok obrotowy (może oczywiście więcej). Przelew części zysków na kapitał zapasowy dokonywany jest obowiązkowo co najmniej do czasu, gdy osiągnie on wysokość jednej trzeciej kapitału zakładowego spółki.

Oprócz części zysków na kapitał zapasowy przeznacza się także:

1. nadwyżki osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, a pozostałe – po pokryciu kosztów emisji akcji;
2. dopłaty, które uiszczają akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich dotychczasowym akcjom, o ile te dopłaty nie będą użyte na wyrównanie nadzwyczajnych odpisów lub strat;
3. inne kwoty wskazane w powszechnie obowiązujących przepisach.

K.s.h. daje akcjonariuszom prawo do podejmowania decyzji o przeznaczeniu kapitału zapasowego. Jednak jest to prawo ograniczone w ten sposób, że część kapitału zapasowego (w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego) można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym spółki.

Oznacza to, że część kapitału do wysokości 1/3 kapitału zakładowego nie może być użyta w inny sposób oraz na inne cele niż pokrycie strat spółki.

O ile kapitał zapasowy jest wyższy niż 1/3 kapitału zakładowego, możliwe jest przeznaczenie go w kwocie nadwyżki ponad ową 1/3 na dowolny cel – w tym na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy.

Zasady te wynikają wprost z K.s.h.:

„Art. 396. § 1. Na pokrycie straty należy utworzyć kapitał zapasowy, do którego przelewa się co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej jednej trzeciej kapitału zakładowego.

§ 2. Do kapitału zapasowego należy przelewać nadwyżki, osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, a pozostałe – po pokryciu kosztów emisji akcji.

§ 3. Do kapitału zapasowego wpływają również dopłaty, które uiszczają akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich dotychczasowym akcjom, o ile te dopłaty nie będą użyte na wyrównanie nadzwyczajnych odpisów lub strat.

§ 4. Statut może przewidywać tworzenie innych kapitałów na pokrycie szczególnych strat lub wydatków (kapitały rezerwowe).

§ 5. O użyciu kapitału zapasowego i rezerwowego rozstrzyga walne zgromadzenie; jednakże części kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym”.

Ponadto, jak wynika z K.s.h., kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.

Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.

Mowa jest tutaj o niepodzielonych zyskach z lat ubiegłych w wysokości ponad obowiązkowy przelew (8% tych zysków). Jeżeli przelewy na kapitał zapasowy były wyższe, można te zyski jako niepodzielone przeznaczyć na dywidendę.

Przykład:

• kapitał zakładowy – 510 000 zł,
• kapitał zapasowy w 1/3 – 170 000 zł,
• faktyczny kapitał zapasowy – 310 000 zł,
• na dywidendę można przeznaczyć 140 000 zł z kapitału zapasowego.

Niestety w spółce akcyjnej są w tym zakresie sztywniejsze reguły niż w spółce z o.o. Tam kapitał zapasowy nie jest obowiązkowy i nie ma kwoty minimalnej, jaka musi być przeznaczona i zarezerwowana na pokrycie kapitału zapasowego (o ile takowy powstanie).

Można to obejść poprzez:

1. podwyższenie kapitału zakładowego z kapitału zapasowego,
2. rejestrację podwyższenia,
3. umorzenie części akcji,
4. wypłatę akcjonariuszom wynagrodzenia za umorzenie akcji.

Ograniczeniem jest wartość akcji oraz niepokryte straty – kwot do tej wysokości nie można przeznaczyć na podwyższenie kapitału zakładowego.

Oczywiście należałoby zacząć od sprawdzenia, czy statut spółki przewiduje umorzenie akcji.

Po drodze są też podatki. Wymagałoby to więc podejścia ekonomicznego i ustalenia, czy nie dojdzie do większego obciążenia niż przy zwykłej dywidendzie.

Według K.s.h.:

„Art. 442. § 1. Walne zgromadzenie może podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na to środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, jeżeli mogą być one użyte na ten cel (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki), w tym także z kapitałów rezerwowych utworzonych w przypadku określonym w art. 457 § 2, kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, które zgodnie ze statutem nie mogą być przeznaczone do podziału między akcjonariuszy oraz z kapitału zapasowego. Należy jednakże pozostawić taką część kapitałów, które mogą być przeznaczone do podziału, jaka odpowiada niepokrytym stratom oraz akcjom własnym.

§ 2. Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki może zostać powzięta, jeżeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk i opinia biegłego rewidenta nie zawiera istotnych zastrzeżeń dotyczących sytuacji finansowej spółki. Jeżeli ostatnie sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na dzień bilansowy przypadający co najmniej na sześć miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, na którym przewiduje się powzięcie takiej uchwały, biegły rewident spółki wybrany do badania sprawozdania finansowego spółki albo inny biegły rewident wybrany przez radę nadzorczą bada nowy bilans i rachunek zysków i strat wraz z informacją dodatkową, które powinny być przedstawione na tym zgromadzeniu.

§ 3. Nowe akcje, które mają być przydzielone akcjonariuszom na mocy uchwały walnego zgromadzenia, nie wymagają objęcia, z uwzględnieniem przepisów art. 443 § 2”.