Czy gmina odpowie za uszkodzenie odcinka drogi powiatowej?

Zadania zarządcy drogi publicznej zostały określone w art. 20 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych tekst jednolity z dnia 25 stycznia 2007 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 115). Zgodnie z tym przepisem:

„Do zarządcy drogi należy w szczególności:

1) opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej oraz bieżące informowanie o tych planach organów właściwych do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;

2) opracowywanie projektów planów finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich;

3) pełnienie funkcji inwestora;

4) utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, z wyjątkiem części pasa drogowego, o których mowa w art. 20f pkt 2;

5) realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu;

6) przygotowanie infrastruktury drogowej dla potrzeb obronnych oraz wykonywanie innych zadań na rzecz obronności kraju;

7) koordynacja robót w pasie drogowym;

8) wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdy z dróg oraz pobieranie opłat i kar pieniężnych;

9) prowadzenie ewidencji dróg, obiektów mostowych, tuneli, przepustów i promów oraz udostępnianie ich na żądanie uprawnionym organom;

9a) sporządzanie informacji o drogach publicznych oraz przekazywanie ich Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad;

10) przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego;

11) wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających;

12) przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników;

13) przeciwdziałanie niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub powstającym w następstwie budowy lub utrzymania dróg;

14) wprowadzanie ograniczeń lub zamykanie dróg i drogowych obiektów inżynierskich dla ruchu oraz wyznaczanie objazdów drogami różnej kategorii, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa osób lub mienia;

15) dokonywanie okresowych pomiarów ruchu drogowego;

16) utrzymywanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów;

17) nabywanie nieruchomości pod pasy drogowe dróg publicznych i gospodarowanie nimi w ramach posiadanego prawa do tych nieruchomości;

18) nabywanie nieruchomości innych niż wymienione w pkt 17 na potrzeby zarządzania drogami i gospodarowanie nimi w ramach posiadanego do nich prawa;

19) zarządzanie i utrzymywanie kanałów technologicznych i pobieranie opłat, o których mowa w art. 39 ust. 7”.

Z przepisu wynika, iż wykonywanie zadań przez zarządcę drogi wymaga podejmowania władczych decyzji oraz aktów niewładczych o charakterze cywilnoprawnym.

Przepis art. 20 pkt 12 ww. ustawy nie precyzuje, w jaki sposób ma być realizowane przeciwdziałanie niszczeniu dróg publicznych – należy przyjąć, że może się to odbywać przykładowo poprzez wydawanie zezwoleń, zgodnie z wnioskiem, dopuszczających ruch pojazdów ponad dopuszczalny tonaż pod warunkiem usunięcia szkód wywołanych tym ruchem pojazdów. Integralną częścią takiego zezwolenia byłby protokół przejęcia drogi spisany w terenie w obecności wnioskodawcy, podpisany przez wnioskodawcę lub upoważnionego przedstawiciela wnioskodawcy oraz pracownika zarządu drogi, określający stan techniczny nawierzchni ulic, po których prowadzony będzie ruch samochodów ciężarowych (pojazdów samochodowych). Po okresie, na który zostało wydane zezwolenie następowałby protokolarny odbiór drogi. W przypadku stwierdzenia przez inspektora zarządu drogi uszkodzenia nawierzchni drogi wnioskodawca byłby zobowiązany do jej naprawienia.

Procedura jak wyżej stanowi wyraz troski zarządcy o stan dróg, którymi zarządza. Niektórzy zarządcy stosują podobne rozwiązania w trosce o stan dróg.

Rozumiem, że zarząd dróg powiatowych nie zadbał o naprawę drogi zniszczonej przez pojazdy budowy. Do zniszczenia dróg powiatowych przyczynił się zarządca dróg gminnych. W tej sytuacji jednostki samorządu terytorialnego powinny się porozumieć w kwestii naprawy drogi powiatowej. W ustawie o drogach publicznych jest stosowna podstawa prawna do zawarcia porozumienia pomiędzy zarządcami. Zgodnie z art. 19 ust. 4 tejże: „ Zarządzanie drogami publicznymi może być przekazywane między zarządcami w trybie porozumienia, regulującego w szczególności wzajemne rozliczenia finansowe”. Na podstawie zawartego porozumienia wójt (burmistrz, prezydent) powinien ogłosić przetarg na remont drogi powiatowej, wyremontować powierzony odcinek i przekazać go zarządcy drogi powiatowej. Przedstawiciele obu zarządów powinni się spotkać w tej sprawie, zabezpieczyć środki budżetowe i zrealizować zadanie.

Nie ma żadnych środków prawnych, które wymusiłyby współdziałanie zarządców czy też naprawę zniszczonej nawierzchni. Zarządca drogi ponosi tutaj tylko ryzyko, że będzie płacił odszkodowania za zniszczone mienie na drodze publicznej oraz za szkody niemajątkowe powstałe w następstwie ruchu drogowego. Zarządca drogi ponosi tutaj odpowiedzialność na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego. Naprawa i remont dróg to są działania właścicielskie samorządu, które są regulowane poprzez prawo cywilne. Zarządca drogi podejmuje decyzje o remoncie i naprawach dróg, biorąc zazwyczaj pod uwagę stan nawierzchni i ilość posiadanych środków budżetowych.

W drodze ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej może Pan wystąpić do zarządcy drogi publiczne z wnioskiem o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w planach zarządcy mieści się remont przedmiotowego odcinka. Zgodnie z art. 1 powołanej ustawy: „Każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie”.

Warto jednocześnie napisać skargę do zarządu powiatu, który nadzoruje pracę jednostki (zarząd dróg powiatowych), iż stan drogi jest katastrofalny i zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, zwłaszcza że to rada powiatu przyznaje środki budżetowe na zadania publiczne objęte kompetencją powiatu.

Droga to obiekt budowlany, dlatego też pomocy w rozwiązaniu problemu można poszukiwać w organach nadzoru budowlanego. Należy wystąpić do właściwego organu nadzoru budowlanego z wnioskiem o o podjęcie działań i zastosowanie środków prawnych, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1118). W myśl art. 61 Prawa budowlanego właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest zobowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2 Prawa budowlanego.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 Prawa budowlanego w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, środowisku lub bezpieczeństwu mienia, albo powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia – właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania obowiązku. Organ może także zakazać użytkowania obiektu budowlanego lub jego części do czasu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości (art. 66 ust. 2).

Wnioski:

Pana sytuacja jako uczestnika ruchu drogowego jest trudna. Nie ma środków prawnych, z których mógłby Pan skorzystać, by zmusić zarzadcę drogi do przeprowadzenia remontu drogi powiatowej w tym do podpisania stosownego poprozumienia z wójtem (burmistrzem, prezydentem), na mocy którego wójt zrealizowałby remont drogi powiatowej. Pozostaje „naciskanie” na zarzadcę drogi, by na przyszłość wprowadził procedurę wydawania zezwoleń, dopuszczających ruch pojazdów ponad dopuszczalny tonaż pod warunkiem usunięcia szkód wywołanych tym ruchem pojazdów, a obecnie zawarł porozumienie z wójtem.

W tej sprawie można się także zwrócić do zarzadcy z wnioskiem o dostęp do inforamcji publicznej o podanie planu remontów na rok budżetowy i złożyć skargę do organów powiatu na stan drogi. W razie szkody na mieniu i szkody osobowej spowodowanej stanem infrastruktury drogowej odpowiedzialność ponosi powiat jako osoba prawna na zasadzie art. 416 K.c. Remot drogi mogłby nakazać stosowny organ nadzoru budowlanego na podstawie art. 66 ust. 1 Prawa budowlanego. Z tych przyczyn może Pan zgłosić sprawę drogi do stosownych organów nadzoru budowlanego, by organ ten zastował środki prawne dostępne w ustawie Prawo budowlane.

Reasumując, wytoczenie powództwa powiatowi nakazującego wykonanie remontu nie ma podstaw prawnych. Powództwo podlegałoby na zasadzie art. 199 § 1 ust. 1 Kodeksu postępowania cywilnego odrzuceniu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej.

Sprawa przygotowania i realizacji remontów dróg nie podlega także kontroli przez sądy administracyjne. Mamy tu do czynienia bowiem z czynnościami właścicielskimi, a nie aktami władczymi. Artykuł 184 Konstytucji, który stanowi: „Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej”.

Sądy te orzekają między innymi w sprawach skarg na: decyzje administracyjne, większość postanowień wydanych w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym, inne akty lub czynności dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydane w indywidualnych sprawach, bezczynność lub przewlekłość postępowania organów administracji w powyższych sprawach, akty prawa miejscowego, akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego oraz orzekają w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują kontrolę sądu administracyjnego.