Ciąża na wychowawczym

Pyta Pani o ciążę na wychowawczym i związane z nią zwolnienie chorobowe oraz zasiłek. Zgodnie z art. 1864 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) „pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem”.

Jeśli Pani chce wrócić do pracy przed upływem okresu, na jaki udzielono Pani urlopu wychowawczego, to ma Pani dwa wyjścia:

1. złożyć wniosek do pracodawcy o skrócenie urlopu wychowawczego i za jego zgodą wrócić do pracy w ustalonym terminie,
2. złożyć wniosek do pracodawcy i bez jego zgody wrócić do pracy po upływie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn zm.) „miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy przypada w okresie ciąży”.

Podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru z tytułu niezdolności do pracy przypadającej na okres ciąży jest zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z kodem literowym „B” lub odrębne zaświadczenie stwierdzające stan ciąży. Uzasadnieniem podwyższonej kwoty zasiłku chorobowego dla kobiet w ciąży jest ochrona dziecka poczętego. Z brzmienia przepisu „przypada w okresie ciąży” wnioskować można, że każda choroba przypadająca w tym czasie powoduje prawo do pobierania zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, bez względu na to, czy ma ona związek ze stanem ciąży.

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;

2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa wyżej, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Ustawodawca ustanowił cztery wyjątki od zasady nieprzerwanego okresu wyczekiwania – w takiej sytuacji do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie:

1. jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni,
2. jeżeli przerwa między nimi była spowodowana urlopem wychowawczym,
3. jeżeli przerwa między nimi była spowodowana urlopem bezpłatnym,
4. jeżeli przerwa między nimi była spowodowana odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Oznacza to, że już pierwszego dnia po powrocie z urlopu wychowawczego może Pani pójść na zwolnienie lekarskie, bez konieczności wyczekiwania 30 dni.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jeżeli niezdolność do pracy (tu np. z powodu ciąży na wychowawczym) powstała przed upływem okresu, o którym mowa wyżej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

„Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest wynagrodzenie faktycznie wypłacone przez pracodawcę, a w przypadku gdy pracodawca nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenia, podstawą tą jest minimalne wynagrodzenie za pracę” – teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2005 r., sygn. akt II UK 20/05. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wywiódł, że przepis art. 36 ust. 1 określa wynagrodzenie jako wypłacone, co „nie pozostawia pola do jakiejkolwiek innej interpretacji” (w sprawie tej sąd okręgowy wskazał, że pojęcie „wypłacone wynagrodzenie” oznacza fizyczne uzyskanie przez pracownika świadczenia pieniężnego). Sąd zauważył, że skoro zasiłek chorobowy wylicza się od podstawy, jaką jest wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę, to pracodawca wypłaca wynagrodzenie zaniżone w stosunku do umówionego lub nie wypłaca w ogóle wynagrodzenia – ma to wpływ na wysokość przyznanego pracownikowi zasiłku chorobowego. W takiej sytuacji pracownik ma podstawę do żądania odszkodowania od pracodawcy za pobawienie go możliwości otrzymania należnych świadczeń na skutek niewykonania przez niego obowiązku wypłacenia wynagrodzenia. Sąd Najwyższy wskazał również, że jeśli pracodawca nie wypłaca w ogóle wynagrodzenia, prawidłowo ustalona na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy podstawa wymiaru zasiłku chorobowego powinna być zerowa. Jednak w takiej sytuacji niezdolnemu do pracy z powodu choroby pracownikowi ustawa gwarantuje środki na zaspokojenie podstawowych potrzeb – art. 45 ust. 1 stanowi bowiem, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty najniższego (obecnie minimalnego) wynagrodzenia pracowników. W konsekwencji podstawą wymiaru zasiłku chorobowego w rozumieniu art. 36 ust. 1 jest wynagrodzenie faktycznie wypłacone przez pracodawcę, a w przypadku gdy pracodawca nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenia, podstawą tą jest, zgodnie z art. 45 ust. 1, minimalne wynagrodzenie za pracę (wyrok SN z dnia 7 września 2005 r., sygn. akt II UK 20/05, OSNP 2006, nr 13-14, poz. 222).

Wobec powyższego, skoro przez ostatnie 12 miesięcy nie otrzymywała Pani wynagrodzenia, podstawą zasiłku chorobowego w przypadku ciąży na wychowawczym będzie minimalne wynagrodzenie pracowników.