Brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Rodzaje oświadczeń spadkowych

W przypadku powzięcia wiadomości o powołaniu do spadku spadkobierca ma kilka możliwości. Może on:

1. złożyć oświadczenie o prostym przyjęciu spadku – w takim przypadku spadkobierca będzie ponosił bez ograniczenia odpowiedzialność za długi spadkodawcy;
2. złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza – w takim przypadku spadkobierca będzie ponosił odpowiedzialności za długi spadkodawcy tylko do wartości stanu czynnego spadku;
3. złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku;
4. nie składać żadnego oświadczenia.

Sposób złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone przed dowolnie wybranym notariuszem, w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania spadkobiercy, bądź też w sądzie spadku¹. Sądem spadku jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (w przypadku gdy w żaden z tych sposobów nie da się ustalić, który sąd jest sądem spadku, sądem właściwym jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy)². W sądzie spadku oświadczenie może być złożone, jeżeli toczy się przed nim postępowanie o stwierdzenie praw do spadku.

Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego³ termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy i liczony jest od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tym, że jest powołany do spadku. W przypadku dziedziczenia ustawowego, co do zasady dzień ten będzie tożsamy z chwilą, w której spadkobierca ustawowy dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Natomiast w przypadku dziedziczenia testamentowego, będzie to dzień, w którym powziął on wiadomość, poprzedzoną informacją o śmierci spadkodawcy, o testamencie powołującym go do dziedziczenia.

Brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w wymaganym terminie

Co do zasady, milczenie spadkobiercy, a więc niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w wymaganym terminie 6 miesięcy liczonym w sposób, który wskazano powyżej, jest równoznaczne z prostym przyjęciem spadku. Brak takiego oświadczenia jest więc niekorzystny dla spadkobiercy, gdyż może powodować odziedziczenie długów spadkowych, które przewyższają wartość samego spadku. Zasada ta nie ma jednak zastosowania, jeżeli:

1. spadkobiercą jest osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych;
2. do spadku dochodzi osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia;
3. spadek dziedziczy osoba prawna;
4. jeżeli inny ze spadkobierców przyjął wcześniej spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Niezłożenie oświadczenia w powyższych czterech sytuacjach wywołuje skutki takie same, jak złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co ogranicza odpowiedzialność za długi spadkowe.

___________________________

¹ Art. 640 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101)

² Art. 628 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101)

³ Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)

Stan prawny obowiązujący na dzień 10.02.2014