Brak zapłaty za zlecone prace bez spisanej umowy, jak odzyskać wynagrodzenie?

Postępowanie karne o oszustwo

W mojej ocenie powinien Pan rozpocząć postępowanie od drogi karnej, a w przypadku umorzenia postępowania karnego – dochodzić roszczenia na drodze sądowej w powództwie o zapłatę. Zawarta między Państwem umowa, chociaż nie została spisana, jest umową o dzieło.

Zgodnie bowiem z treścią art. 286 § 1 Kodeksu karnego (K.k.): „Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Trzy oszukańcze sposoby popełnienia przestępstwa

Do znamion przestępstwa z art. 286 § 1 K.k. należą trzy oszukańcze sposoby jego popełnienia: wprowadzenie innej osoby w błąd, wyzyskanie błędu, wyzyskanie niezdolności innej osoby do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Pierwszy i drugi opiera się na błędzie pokrzywdzonego, którego wyobrażenie o rzeczywistości nie odpowiada faktom w zakresie istotnym dla podjęcia decyzji o określonym rozporządzeniu mieniem (wyrok SN z 02.12.2002 r., IV KKN 135/00, Prok. i Pr. – wkł. 2003, Nr 6, poz. 8).

Sprawca albo błąd ten wywołuje, przedstawiając pokrzywdzonemu fałszywy obraz rzeczywistości, albo wykorzystuje fakt, że pokrzywdzony z innego powodu jest już w błędzie. Trzeci sposób popełnienia oszustwa wiąże się ze szczególnymi cechami osoby dokonującej rozporządzenia mieniem. Jej niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania może mieć charakter zarówno trwały (gdy przyczyną jest np. niedojrzałość), jak i przejściowy (gdy przyczyną jest np. stan odurzenia) (zob. np. wyrok SA we Wrocławiu z 18.12.2015 r., II AKa 307/15, Legalis; wyrok SA w Gdańsku z 18.11.2015 r., II AKa 339/15, Legalis).

W tym kontekście należy skonfrontować Pana sytuację z przesłankami opisanego czynu karalnego. Mogło dojść do spełnienia tych znamion w Pana przypadku. Postępowanie karne zapewne jednak będzie umorzone, albowiem sąd wskaże, iż powinien Pan dochodzić swoich roszczeń na drodze cywilnej, jednak druga strony umowy na pewno się przestraszy i będzie chciała polubownie zakończyć spór. Jeżeli jednak nie dojdzie do porozumienia, powinien Pan – oprócz drogi karnej – dochodzić roszczeń na drodze cywilnej.

Dochodzenie roszczeń na drodze cywilnej – pozew o zapłatę

Zgodnie z treścią art. 627 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia”. Umowa o dzieło jest umową, przez którą przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, zamawiający zaś zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia. Wynagrodzenie stanowi element przedmiotowo istotny umowy o dzieło – jest to więc umowa zawsze odpłatna.

Dlatego też jak najbardziej może Pan dochodzić swoich roszczeń zarówno na drodze cywilnej – przed wszczęciem postępowania przed sądem, proszę wysłać do zamawiającego wezwanie do dobrowolnej zapłaty, w przypadku braku porozumienia, proszę skierować sprawę na drogę sądową w powództwie o zapłatę do sądu rejonowego miejsca zamieszkania (siedziby) pozwanego. Wezwanie do zapłaty proszę wysłać listownie – wystarczy list polecony.