Brak OC na czas remontu samochodu

W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (j.t. Dz. U. z 2013 r. Nr 392 z późn. zm.; dalej w skrócie „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”) – w razie przeniesienia prawa własności samochodu umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, wypowie ją na piśmie. Umowa nie ulega zatem automatycznemu przedłużeniu.

Umowa ubezpieczenia OC zakupionego przez Pana samochodu uległa rozwiązaniu. Najpóźniej od dnia następnego powinien Pan był wykupić nową polisę. Pan jednak zrobił to dopiero po 16 dniach. Zatem samochód 16 dni pozostawał nieubezpieczony. Prawdopodobnie założył Pan, że jeśli samochód nie porusza się po drogach, nie musi mieć wykupionej polisy, a Pan w tym czasie remontował auto, które przez to właśnie nie poruszało się po drogach.

Niestety to, że pojazd był w tym czasie remontowany, nie stanowi wobec Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego żadnego usprawiedliwienia. Opłacenie ubezpieczenia OC wymagane jest nawet od wraków, jeśli pozostają one zarejestrowane. Ustawa pod względem kar za brak OC tak samo traktuje nawet przypadki, gdy pojazd był wycofany z ruchu. Tłumaczy się to czasem tym, że taki pojazd w określonych okolicznościach także może spowodować szkodę, np. przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, bezpośrednio przy za ładowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania lub postoju. Wobec tego także w okresie remontowania samochodu ciążył na Panu obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC pojazdu. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest ubezpieczeniem obowiązkowym dla każdego zarejestrowanego pojazdu (art. 4, pkt 1, art. 23 ust. 1a ww. ustawy).

Spełnienie obowiązku ubezpieczeniowego podlega kontroli, którą wykonują Policja, organy celne, Straż Graniczna, organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów, a wykonywać mogą Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego, Inspekcja Ochrony Środowiska (art. 84 ust. 1 i 2 ww. ustawy). Jeżeli osoba kontrolowana nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia OC lub dowodu uiszczenia składki na to ubezpieczenie, organ przeprowadzający kontrolę zawiadamia o tym Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub dnia zakończenia kontroli, chyba że uzyskał informację o zawarciu umowy z centralnej ewidencji pojazdów (art. 87 ust. 1 i 1a).

Po otrzymaniu zawiadomienia bądź też po przeprowadzeniu kontroli przez sam Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny podmiot ten wzywa osoby obowiązane do zawarcia umowy ubezpieczenia do uiszczenia w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, opłaty karnej albo do przedstawienia dokumentów potwierdzających spełnienie w roku kontroli obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (art. 90 ust. 1). Po upływie podanych 30 dni w przypadku nieudokumentowania zawarcia umowy, kara staje się wymagalna (art. 90 ust. 4), tj. po tym terminie Fundusz może rozpocząć czynności w celu wyegzekwowania kary.

Obok wcześniej wymienionych rodzajów kontroli, działa także system zwany „wirtualnym policjantem”, w którym m.in. uwidaczniane jest zawarcie umowy ubezpieczenia OC (dane od ubezpieczycieli). Ponieważ teraz na nowo ubezpieczył Pan samochód, a ubezpieczyciel zgłosił to do systemu, system wykryje, że samochód wcześniej przez 16 dni pozostawał nieubezpieczony. Zgodnie z opisaną powyżej procedurą, zostanie Pan wezwany do zapłaty kary albo przedłożenia dowodów zawarcia umowy ubezpieczenia w spornym okresie.

To, że samochód pozostawał w remoncie, według omówionych na początku reguł, nie będzie dla UFG żadnym uzasadnieniem braku obowiązku zapłaty kary.

Zgodnie z art. 88. ust. 1 i 7 ustawy osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest obowiązana wnieść opłatę na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. W przypadku posiadaczy pojazdów mechanicznych, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia, wysokość opłaty jest uzależniona od okresu pozostawania tego posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi:

1) 20% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni;

2) 50% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni;

3) 100% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.

(ust. 3 ww. artykułu).

Niestety zatem Pan zostanie obciążony 100% karą. Dla samochodów osobowych wynosi ona w tym roku 3700 zł*.

Roszczenia z tytułu opłaty karnej ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia dokonania kontroli, nie później jednak niż z upływem 3 lat od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym nie spełniono obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, z tym że bieg przedawnienia przerywa m.in. podjęta przez organ egzekucyjny czynność w celu wyegzekwowania opłaty (art. 92 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Gdyby zatem przez te trzy lata nie było prowadzone wobec Pana żadne postępowanie, kara się przedawni. Jeśli jednak UFG zacznie działać, nie będzie szansy na przedawnienie.

Niestety zatem nie ma Pan argumentów, by zapobiec obciążeniu Pana opłatą.

Już po nałożeniu kary (tj. po otrzymaniu wezwania do zapłaty) można jednak – przy spełnieniu określonych przesłanek – dążyć do umorzenia nałożonej kary w całości lub części albo do ulgi w spłacie (odroczenia spłaty, rozłożenia jej na raty). Taka możliwość istnieje w uzasadnionych przypadkach, które mają miejsce przede wszystkim przy „wyjątkowo trudnej sytuacji materialnej i majątkowej zobowiązanego”, trudnej sytuacji życiowej (art. 94 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Dochodzenie roszczeń przez Fundusz nie może bowiem prowadzić do pozbawienia środków niezbędnych do życia zarówno dłużnika, jak i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie lub na jego utrzymaniu.

Możliwość spełnienia przez dłużnika obowiązku uiszczenia opłaty jest oceniana przy uwzględnieniu dochodu uzyskiwanego przez dłużnika oraz osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, stanu majątkowego dłużnika (majątek ruchomy i nieruchomy), stanu rodzinnego, realnych możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania dłużnika, sytuacji zdrowotnej dłużnika i osób bliskich, podejmowanych przez dłużnika starań w celu spełnienia roszczenia oraz innych czynników mających istotny wpływ na ocenę jego możliwości płatniczych (§ 54 ust. 2 i 3 Statutu UFG).

Statut UFG w tym przedmiocie stanowi:

„§ 54. 1. Umorzenie opłaty lub odstąpienie od dochodzenia zwrotu wypłaconego przez Fundusz świadczenia może nastąpić, w szczególności w przypadku:

1) zgonu zobowiązanego, który nie pozostawił żadnego majątku albo pozostawił majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów;

2) wykreślenia osoby prawnej z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należności, a odpowiedzialność z tytułu wierzytelności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;

3) likwidacji jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;

4) wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej i materialnej zobowiązanego (zobowiązany nie posiada majątku lub wystarczających dochodów, z których możliwe jest dochodzenie wierzytelności), jak również w przypadku trudnej sytuacji życiowej, przez co rozumiana jest taka sytuacja zobowiązanego, w której jego stan rodzinny i zdrowotny oraz osób jemu najbliższych, pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, wskazuje, iż dochodzenie wierzytelności byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

5) ustalenia, że z innych, uzasadnionych przyczyn nie jest wskazane dalsze dochodzenie wierzytelności, w szczególności, gdy potencjalne koszty windykacji wskazują na nieracjonalność dochodzenia wierzytelności.

2. Udzielenie ulgi w spłacie opłaty lub świadczenia może nastąpić, w szczególności, w przypadku braku możliwości jednorazowego zaspokojenia wierzytelności lub okresowego braku możliwości rozpoczęcia jej spłaty, ze względu na wyjątkowo trudną sytuację materialną i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuację życiową.

3. Szczegółowe warunki i sposób postępowania Funduszu przy odstępowaniu od dochodzenia zwrotu części lub całości wypłaconego przez Fundusz świadczenia albo udzielaniu ulgi w jego spłacie, oraz przy umarzaniu opłaty w całości lub w części albo udzielaniu ulgi w jej spłacie, określa regulamin uchwalony przez Radę Funduszu, który jest dostępny na stronie internetowej Funduszu.

4. Decyzje w sprawie odstąpienia od dochodzenia zwrotu części lub całości wypłaconego przez Fundusz świadczenia albo udzielenia ulgi w jego spłacie, oraz decyzje w sprawie umorzenia opłaty w całości lub w części albo udzielenia ulgi w jej spłacie, podejmuje Zarząd Funduszu.

5. Decyzje Zarządu, o których mowa w ust. 4 są ostateczne.

§ 55. 1. Wnioski, dotyczące odstąpienia od dochodzenia zwrotu części lub całości wypłaconego świadczenia albo udzielenia ulgi w jego spłacie oraz wnioski w sprawie umorzenia opłaty, w całości lub w części albo udzielenia ulgi w jej spłacie, kierowane do Zarządu, opiniuje, powołana przez Zarząd Funduszu, Komisja, na zasadach określonych w regulaminie, o którym mowa w § 54 ust. 3.

2. Opiniując wnioski, o których mowa w ust. 1, Komisja każdorazowo dokonuje oceny przesłanek umożliwiających prowadzenie dalszego postępowania windykacyjnego ze względu na możliwości płatnicze zobowiązanego. Dochodzenie roszczeń od osoby fizycznej nie może skutkować pozbawieniem niezbędnych środków do życia zarówno samego zobowiązanego, jak i osób prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe lub pozostających na jego utrzymaniu. Komisja każdorazowo bada sytuację materialną i majątkową zobowiązanego oraz jego sytuację życiową. Przy dokonywaniu oceny możliwości spełnienia przez zobowiązanego roszczenia, Fundusz uwzględnia w szczególności dochód uzyskiwany przez zobowiązanego oraz osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, stan majątkowy zobowiązanego (majątek ruchomy i nieruchomy), stan rodzinny, realne możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania zobowiązanego, sytuację zdrowotną zobowiązanego i osób najbliższych, podejmowane przez zobowiązanego starania w celu spełnienia roszczenia oraz inne czynniki mające istotny wpływ na ocenę możliwości płatniczych zobowiązanego.

4. Dane i dokumenty dotyczące sytuacji materialnej, majątkowej i życiowej zobowiązanych pozyskuje się przede wszystkim od zobowiązanych. Dane te mogą stanowić podstawę do podjęcia decyzji, maksymalnie przez okres jednego roku od daty ich wystawienia.

5. W celu dokonania oceny, o której mowa w ust. 3, Fundusz może również z własnej inicjatywy, przy zachowaniu obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, ustalać sytuację materialną, majątkową i życiową zobowiązanego.

6. Wnioski, o których mowa w ust. 1, składane przez zobowiązanych, Komisja rozpatruje w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od daty ich wpływu do Funduszu.

7. W przypadku, gdy rozpatrzenie wniosku, o którym mowa w ust. 6, nie jest możliwe ze względu na konieczność uzyskania dodatkowych informacji w zakresie sytuacji materialnej, majątkowej oraz życiowej, Komisja przedkłada zaopiniowany wniosek Zarządowi w terminie 14 dni od uzyskania tych informacji.”

Gdyby zatem sytuacja Pana uzasadniała zastosowanie ulgi, proszę wystosować wniosek do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o umorzenie / rozłożenie na raty / odroczenie płatności z dokładnych opisem sytuacji dochodowej, majątkowej i osobistej i przedłożeniem dokumentów dowodzących przywoływanych okoliczności (można wypełnić „oświadczenie o stanie majątkowym”, znajdujące się na stronach internetowych Funduszu. W przypadku składania wniosku trzeba jednak liczyć się z tym, że komisja działająca przy Zarządzie UFG może wystąpić wtedy do właściwego ośrodka pomocy społecznej oraz zakładu pracy w celu zweryfikowania przedstawionych okoliczności.

Jeśli Pan pracuje, UFG będzie miał z czego ściągnąć karę w postępowaniu egzekucyjnym, a dopiero przewidywanie bezskuteczności egzekucji albo też sytuacja, w której więcej osób w gospodarstwie domowym korzysta z Pana dochodu i egzekucja pozbawiłaby ich minimum socjalnego, uzasadnia umorzenie kary, przy założeniu, że nie ma Pan możliwości uzyskania większego dochodu. Łatwiej jest natomiast uzyskać rozłożenie kary na raty, jeśli Pana sytuacja finansowa jest ciężka, ale nie tak ciężka, by nie uzyskać zaspokojenia.