4-miesięczny okres rozliczeniowy

Na wstępie wyjaśnię, że ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców jest regulacją szczególną w stosunku do przepisów Kodeksu pracy.

Zgodnie zatem z ogólną zasadą – lex specialis derogat legi generali – przepisy o charakterze szczególnym mają pierwszeństwo przed przepisami o charakterze ogólnym, czyli przepisy ustawy o czasie pracy kierowców mają pierwszeństwo przed przepisami Kodeksu pracy.

Jeśli przepis ustawy o czasie pracy kierowców jest ściśle sprecyzowany i nie budzi trudności interpretacyjnych, przepisy Kodeksu pracy nie mają zastosowania.

W razie braku regulacji danej kwestii w ustawie o czasie pracy kierowców, zastosowanie znajduje bezpośrednio (a nie tylko odpowiednio) przepis Kodeksu pracy. Art. 4 ustawy o czasie pracy kierowców mówi bowiem wyraźnie, iż w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zatem gdy istnieją regulacje, nie ma potrzeby sięgania do Kodeksu pracy.

Na gruncie omawianej ustawy przyjmuje się, że sferą, w której przepisy Kodeksu pracy znajdują w pełni swe zastosowanie w sprawach dotyczących czasu pracy kierowców-pracowników, jest ustalanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, udzielanie czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych, ustalanie wymiaru i rozliczanie czasu pracy, a także praca w niedziele i święta.

Natomiast w zakresie czasu pracy ustawa o czasie pracy kierowców zawiera swoje szczegółowe regulacje.

Jak stanowi art. 11:

„1. Czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 1 i 3-5.

2. Rozkłady czasu pracy kierowcy wykonującego przewóz regularny osób są ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tygodnie, z zastrzeżeniem art. 19.

2a. Rozkładów czasu pracy nie ustala się dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalny przewóz osób”.

Natomiast według art. 15 ustawy:

„1. Do kierowców wykonujących przewóz drogowy mogą być stosowane rozkłady czasu pracy, w których jest dopuszczalne przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę – w ramach systemu równoważnego czasu pracy.

2. W systemie równoważnego czasu pracy wymiar czasu pracy przedłużony w poszczególnych dniach jest równoważony skróconym czasem pracy w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

3. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż 1 miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 3 miesięcy.

5. Przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 4 miesięcy.

6. Postanowienia art. 11 ust. 2a stosuje się odpowiednio”.

Przepisy te, mające – jeszcze raz podkreślę – charakter szczególny w stosunku do Kodeksu pracy, przewidują maksymalnie 4-miesięczny okres rozliczeniowy, jest to precyzyjna regulacja, zatem nie zachodzi potrzeba sięgania do treści art. 4 ustawy, a tym samym do Kodeksu pracy. Reasumując, muszę udzielić odpowiedzi negatywnej, uznając całkowicie priorytet ustawy o czasie pracy kierowców nad Kodeksem pracy.

Ustawa o czasie pracy kierowców obowiązuje przy tym, jak wynika z treści art. 1 pkt 1, wszystkich kierowców wykonujących przewóz drogowy na podstawie umowy o pracę.