Związek małżeński z obcokrajowcem

Pani sytuacja jest dosyć skomplikowana. Postarałam się zebrać w poniższej odpowiedzi kwestie, wydaje mi się, najbardziej dla Pani interesujące.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/38/WE z 29 kwietnia 2004 r.

Jak zapewne Pani wiadomo, Pani, jako obywatelce Unii Europejskiej, przysługuje prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii. Prawo to rozciąga się także na niektórych członków Pani rodziny, nawet jeżeli nie mają oni obywatelstwa Unii. Kwestię tę reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/38/WE z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Dyrektywę tę stosuje się w przypadku wszystkich obywateli państw trzecich, będących członkami rodziny obywatela Unii, w rozumieniu art. 2 pkt 2 tej dyrektywy, którzy towarzyszą mu lub dołączają do niego w państwie członkowskim innym niż państwo, którego obywatelstwo on posiada. Z przepisów dyrektywy 2004/38 wynika prawo wjazdu i prawo pobytu w tym państwie członkowskim, niezależnie od tego, czy dany obywatel państwa trzeciego przebywał wcześniej zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim.

Dyrektywa ta do członków rodziny zalicza następujące osoby:

• małżonka – czyli osobę związaną z obywatelem UE ważnym małżeństwem,

• partnera – osobę, z którą obywatel UE zawarł zarejestrowany związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa jednego z państw członkowskich Unii, pod warunkiem że państwo przyjmujące (to, w którym obywatel i partner chcą korzystać z prawa pobytu) traktuje takie związki partnerskie jako równoważne z małżeństwem,

• dzieci i wnuki obywatela UE lub jego małżonka albo partnera, które nie ukończyły dwudziestego pierwszego roku życia lub pozostają na jego utrzymaniu; do tej kategorii należą przykładowo dzieci małżonka obywatela UE z poprzedniego małżeństwa, przy czym ocenie podlega, czy osoba ta rzeczywiście jest utrzymywana przez obywatela UE, jego małżonka lub partnera,

• rodziców i dziadków obywatela UE, jego małżonka lub partnera, o ile pozostają na ich utrzymaniu.

Prawo obywatela państwa trzeciego do przebywania z członkiem rodziny będącym obywatelem Unii w państwie członkowskim

A zatem obywatel państwa trzeciego będący członkiem rodziny obywatela Unii ma na podstawie powołanej dyrektywy prawo dołączenia do niego w przyjmującym państwie członkowskim, niezależnie od faktu, czy osiadł on w tym państwie przed czy po założeniu rodziny. Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości WE bez znaczenia jest okoliczność, czy obywatele państw trzecich będący członkami rodziny obywatela Unii wjechali do przyjmującego państwa członkowskiego przed czy po tym, jak zostali członkami rodziny tego obywatela Unii, gdyż odmowa ze strony przyjmującego państwa członkowskiego przyznania im prawa pobytu może zniechęcić również rzeczonego obywatela Unii do dalszego pobytu w tym państwie członkowskim.

Jak wynika z powyższego, aby partner mógł przebywać wraz z Panią w krajach UE jeszcze przed zawarciem małżeństwa, potrzebne będzie np. zaproszenie z Pani podpisem poświadczonym notarialnie. Dokumenty, jakie prawdopodobnie należy przedstawić w takiej sytuacji, to dowód wskazujący na wysokość zarobków (np. wyciąg z konta bankowego lub jakiekolwiek zaświadczenie o wysokości zarobków), kserokopia aktu notarialnego właściciela budynku, gdzie będzie mieszkać Pani partner (należy również zabrać oryginał do wglądu) lub zaświadczenie o najmie lokalu, zaświadczenie o liczbie osób mieszkających w lokalu. Dalszy pobyt, wybiegający poza limit dni wyznaczony w wizie wjazdowej, musiałby się już jednak odbywać na zasadach, o których informacje należy zaczerpnąć w miejscowych urzędach (w Polsce – urząd wojewódzki).

Skoro jest Pani studentką na utrzymaniu ojca, musi to Pani wykazać lub poprosić ojca o podpisanie zaproszenia przez niego. Proszę jednak zapytać o takie szczegóły we właściwym urzędzie.

Gdyby się Pani zdecydowała na zawarcie związku małżeńskiego ze swoim partnerem, który jest obcokrajowcem, za granicą, mogą to Państwo zrobić zarówno w polskim konsulacie, jak i w miejscowym urzędzie stanu cywilnego. W pierwszym przypadku potrzebne będą dokumenty, takie jak np. akty urodzenia oraz ważne paszporty. Jeśli chcą Państwo pobrać się w miejscowym urzędzie, najlepiej by było, gdyby sami Państwo się zorientowali, jakie dokumenty będą potrzebne.

Powiadomienie polskiego urzędu stanu cywilnego o zawarciu małżeństwa za granicą

Po ślubie powinna Pani powiadomić polski urząd stanu cywilnego o zmianie stanu cywilnego, przedstawić oryginał aktu małżeństwa (wraz z tłumaczeniem) oraz dowód osobisty. Załatwianie tych formalności ominie Panią tylko wówczas, jeśli wezmą Państwo ślub w polskiej placówce dyplomatycznej, bo w tym przypadku zrobią to urzędnicy.

Niemniej jednak od małżonków spoza UE kraje UE mogą wymagać posiadania ważnej wizy. Władze krajowe natomiast mają obowiązek wydawania małżonkom wiz. Jeżeli istnieje podejrzenie, że małżeństwo jest fikcyjne, kraje Unii mogą przeprowadzić postępowanie wyjaśniające na podstawie wyraźnie określonych kryteriów. Powinny również zagwarantować, że w każdym przypadku uwzględnione zostaną wszystkie okoliczności.

Pani ewentualny współmałżonek nie będzie potrzebował wizy do kraju, do którego się udaje, jeżeli kraj ten należy do strefy Schengen, a on posiada kartę pobytu lub wizę wydaną w innym kraju należącym do strefy Schengen albo podróżuje razem z Panią lub po to, aby do Pani dołączyć, oraz posiada kartę pobytu wydaną w innym kraju UE (z wyjątkiem kraju, którego obywatelstwo Pani posiada). Pani małżonek/ narzeczony może zwrócić się do władz kraju UE o oficjalne uznanie za członka Pani rodziny. Proszę jednak pamiętać, że kraje UE mają obowiązek rozpatrzenia wniosku, ale niekonieczne pozytywnie.

Kraje należące do strefy Schengen

Dla przypomnienia kraje należące do strefy Schengen to: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Włochy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, a także Szwajcaria, Norwegia i Islandia (ostatnie 3 państwa to państwa obszaru Schengen nienależące do UE).

Wielka Brytania, Irlandia, Cypr, Bułgaria oraz Rumunia są państwami członkowskimi UE, które nie należą do państw obszaru Schengen.

Aby uniknąć problemów, najlepiej byłoby, gdyby skontaktowała się Pani z konsulatem Holandii czy Francji (kraju, w którym zamierza Pani mieszkać) i ustaliła, jakich dokumentów będzie potrzebował Pani małżonek (narzeczony) z Kosowa do przekroczenia granicy, w szczególności, czy konieczna jest wiza wjazdowa i ile czasu zajmuje jej uzyskanie. W zasadzie kraje należące do wolnej od paszportów strefy Schengen powinny wydawać wizę w ciągu 15 dni, z wyjątkiem rzadkich przypadków, gdy władze muszą uzasadnić swoją decyzję.

Niektóre kraje UE wymagają, aby pochodzący spoza UE krewny zgłaszał swój pobyt w odpowiednim terminie po przyjeździe i mogą nakładać kary, np. grzywny, w przypadku braku takiego zgłoszenia.

Zanim więc małżonek (narzeczony) przyjedzie do kraju UE, proszę także sprawdzić, jakie są terminy i wymogi zgłaszania pobytu władzom krajowym. Do zgłoszenia pobytu wystarczy zasadniczo paszport. Przy zgłoszeniu nie powinny być pobierane żadne opłaty.

W przypadku pobytów krótszych niż trzymiesięczne jedynym wymogiem wobec obywateli Unii jest posiadanie ważnego dowodu tożsamości lub paszportu. Przyjmujące państwo członkowskie może wymagać od zainteresowanych osób zgłoszenia swojej obecności na jego terytorium w racjonalnym i niedyskryminującym terminie. Pani ewentualny małżonek, nieposiadający obywatelstwa danego państwa członkowskiego, miałby takie samo prawo jak Pani, gdyby posiadał kartę pobytu – traktowana ona jest tak samo jak wiza krótkoterminowa.

Wystąpienie przez obcokrajowca o kartę pobytu do władz nowego kraju

Prawo pobytu przez okres przekraczający trzy miesiące (nie dotyczy to obywateli Unii) podlega określonym warunkom. Pani małżonek powinien wystąpić do władz nowego kraju (urząd gminy lub lokalny posterunek policji) o kartę pobytu. Musiałby on spełnić jeden z poniższych warunków, a więc:

• być pracownikiem najemnym lub osobą pracującą na własny rachunek lub

• posiadać wystarczające środki oraz być objętym pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego w okresie pobytu (państwa członkowskie nie mogą ustanowić określonej kwoty, którą uznają za „wystarczające środki”, lecz muszą uwzględnić osobistą sytuację danej osoby), lub

• odbywać kształcenie zawodowe jako student i posiadać wystarczające środki oraz być objętym pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego w okresie pobytu, lub

• być członkiem rodziny obywatela Unii, który spełnia jeden z powyższych warunków.

W tym celu będzie potrzebować:

• ważnego paszportu,

• zaświadczenia od Pani o rejestracji jako obywatela UE lub dowolnego innego dowodu Pani pobytu w kraju UE,

• dowodu związku rodzinnego z Panią, czyli świadectwa ślubu.

Żeby otrzymać kartę pobytu, obywatel spoza UE musi spełnić jeden z opisanych warunków. Nie wiem nic o wymogu znajomości języka przy wydawaniu pierwszej karty pobytowej.

Karta pobytu jest często wydawana nieodpłatnie (lub za taką samą opłatą, jak dowody tożsamości dla obywateli).

Wydanie karty pobytu następuje na osobisty wniosek Pani małżonka. Wniosek ten składa się nie później niż w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium kraju UE. Karta pobytowa jest ważna przez pięć lat od dnia wydania i powinna jasno stwierdzać, że jej posiadacz jest członkiem rodziny obywatela UE.

To, czy Pani partner będzie mógł pozostać w Holandii, mimo że Pani wróci do Polski, zależeć będzie od tego, na jakiej podstawie otrzyma kartę pobytu. Jeżeli dlatego, że jest mężem obywatelki Unii, to raczej winien Pani towarzyszyć. Może też starać sie o kartę, gdy będzie miał już pracę i odpowiednio wysokie zarobki, aby wykazać, że ma wystarczające środki do utrzymania.

Warunki uzyskania karty pobytu dla obcokrajowca

Warunki uzyskania karty pobytu dla obcokrajowca (u stosownego wojewody) w Polsce są dość precyzyjnie określone. Są to:

• Uzyskanie przyrzeczenia zezwolenia na zatrudnienie lub podjęcie pracy zarobkowej albo pisemnego oświadczenia pracodawcy o zamiarze takiego zatrudnienia, jeśli przepisy nie wymagają zezwolenia.
• Prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów prawa polskiego. Cudzoziemiec musi w tym wypadku przedłożyć dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium Polski, jej przedmiot i rozmiary, a szczególnie wypis z Krajowego Rejestru Sądowego, potwierdzoną notarialnie umowę spółki, zaświadczenie z urzędu skarbowego o niezaleganiu z podatkami.
• Podjęcie studiów na polskiej uczelni wyższej, o ile cudzoziemiec ma zapewnione środki na naukę i utrzymanie. Musi jednak przedstawić oryginał zaświadczenia wystawionego przez uczelnię na druku urzędowym o przyjęciu na studia lub o kontynuowaniu nauki z zaznaczeniem regulaminowego czasu trwania studiów.
• Małżeństwo z obywatelem polskim lub cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na osiedlenie się (kartę pobytu).

Ponadto wojewoda (bądź przyjmujący wniosek konsul) może zażądać: odpisu aktu urodzenia, małżeństwa, zaświadczenia o braku zobowiązań podatkowych w kraju pochodzenia oraz zaświadczenia o niekaralności w kraju pochodzenia.

Można byłoby natomiast pomyśleć o wizie wjazdowej dla Pani partnera. Gdy będzie już na miejscu, może się starać o kartę pobytu, gdy znajdzie już pracę.