Zapis testamentowy a zachowek

Zapis testamentowy

Zapis jest rozporządzeniem majątkowym spadkodawcy. W odróżnieniu od powołania do dziedziczenia zapis nie wiąże się z odpowiedzialnością za długi spadkodawcy ani z „następstwem prawnym” po nim. Zapis musi dotyczyć konkretnego składnika majątku (rzeczy – przedmiotów, samochodu, domu itp.) lub określonej kwoty pieniędzy.

Obciążonym wykonaniem zapisu jest spadkobierca (ustawowy lub testamentowy). Oznacza to, że w wyniku zapisu przedmioty nie przechodzą automatycznie (z mocy prawa) na zapisobiorcę. Skutkiem zapisu jest powstanie roszczenia po stronie zapisobiorcy – może on domagać się (również przed sądem) wykonania zapisu – tj. sporządzenia umowy ze spadkobiercą (spadkobiercami) o przekazanie własności i wydanie rzeczy zapisanej przez spadkodawcę.

Zrzeczenie się zapisu testamentowego

Oczywiście uprawniony z zapisu może zrzec się przysługującego mu prawa, nic nie stoi temu na przeszkodzie. W tym celu powinien sporządzić odpowiednie oświadczenie.

Córka wydziedziczonego syna spadkodawczyni nie może odrzucić spadku, ponieważ nie jest spadkobiercą testamentowym, a jedynie na jej rzecz został uczyniony zapis (czyli jest ona zapisobiercą). Odrzucenie spadku pozbawia prawa do zachowku, jednakże ta sytuacja nie ma miejsca w opisanej sprawie.

Zrzeczenie się zapisu testamentowego ma wpływ na kwestie wysokości zachowku.

Zgodnie z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego (K.c.) – jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Domaganie się zachowku po zrzeczeniu się zapisu testamentowego

Wytłumaczę to na przykładzie:

Wartość spadku po spadkodawcy wynosi 300 000 zł. Wnuczka zmarłej, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe, nabyłaby spadek w 1/3 udziału. Zachowek dla niej to 2/9 (1/3 z 2/3) wartości spadku. Tak więc zachowek jej należny wynosi 66 666 zł.

Wnuczka otrzymała od spadkodawczyni część należnego jej zachowku w postaci zapisu o wartości 50 000 zł. A więc będzie ona mogła domagać się jedynie 16 666 zł tytułem zachowku po zrzeczeniu się zapisu testamentowego. Nie będzie ona miała podstaw do ubiegania się o uzupełnienie zachowku w sytuacji, gdy zapis testamentowy będzie wyczerpywać zachowek jej należny.

Podsumowując, zrzeczenie się zapisu testamentowego będzie miało wpływ na wysokość zachowku. Wartość tego zapisu będzie pomniejszała należny zachowek, a jeżeli będzie przewyższał wartość zachowku – to ten w ogóle nie będzie się należał.