Zakup akcji a obowiązki podatkowe

Czy zakup akcji należy zgłosić w urzędzie skarbowym?

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.; ustawa o PIT)*:

„1. Źródłami przychodów są (…) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c”.

Rozwinięciem tego przepisu jest art. 17 ustawy o PIT, który określa, co należy rozumieć pod pojęciem przychodów z kapitałów pieniężnych. W tym przepisie na uwagę – na podstawie analizowanego stanu faktycznego – zasługuje ust. 1 pkt 6, zgodnie z którym:

„1. Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się (…) należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z:

• odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych,
• realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi”.

Sprzedaż akcji a podatek PCC

Z analizy powyższych przepisów wynika, że samo nabycie akcji nie rodzi obowiązku podatkowego w PIT. Obowiązek ten powstaje z chwilą sprzedaży (odpłatnego zbycia) akcji.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych z (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.; ustawa o PCC) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych (w tym akcji). Na podstawie art. 5 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 1 ustawy o PCC obowiązek podatkowy oraz obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) z tytułu sprzedaży akcji ciąży na kupującym. W analizowanym przypadku podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa nabytego prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC), a stawka PCC to 1% podstawy opodatkowania (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o PCC).

Co ważne, „podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika” (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC).

Była Pani zatem zobowiązana (w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży akcji) do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (ze względu na Pani miejsce zamieszkania) deklaracji PCC-3 wraz z załącznikiem PCC-3/A oraz do zapłaty podatku w tym samym terminie. Brak płatności i złożenia deklaracji w terminie spowodowało, że popełniła Pani wykroczenia skarbowe polegające na:

• niezłożeniu deklaracji w terminie oraz
• uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej.

Powyższe zachowania są wykroczeniami skarbowymi, dlatego że wartość uszczuplenia czy narażenia na uszczuplenie jest niewielka (nie przekracza 150 zł), a skoro tak, to zagrożenie karą w tym przypadku sprowadza się do kary grzywny określonej kwotowo.

Aby zapobiec powyższym konsekwencjom karnym skarbowym, należy (w tym samym czasie):

1. zapłacić podatek z odsetkami naliczonymi od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności zobowiązania podatkowego do dnia zapłaty,
2. złożyć deklarację podatkową (PCC-3 z załącznikiem PCC-3/A) oraz
3. złożyć zawiadomienie o popełnieniu czynów zabronionych (tzw. czynny żal).

Bardzo ważne jest, aby powyższych czynności dokonać jednocześnie z uwagi na przesłankę negatywną możliwości złożenia czynnego żalu (właściwy finansowy organ postępowania przygotowawczego nie może mieć uzasadnionej informacji o popełnieniu czynu zabronionego przez dniem złożenia czynnego żalu).

Reasumując, w omawianej sytuacji nie powstanie obowiązek podatkowy w PIT, ale powstanie obowiązek podatkowy w PCC.

Wyjściem z sytuacji jest jednoczesna zapłata zaległości podatkowej (PCC) z odsetkami za zwłokę, złożenie deklaracji oraz złożenie zawiadomienia o popełnieniu czynów zabronionych.

* Stan prawny z dnia 24.01.2011 r.