Wyrównanie świadczenia chorobowego

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest ochrona zdrowia pracownika oraz szanowanie jego praw, w tym godności i dóbr osobistych. Jeśli wskutek niedopełnienia tego obowiązku pracownik ulegnie wypadkowi, ma prawo dochodzić wyrównania szkód zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych. Pracownicy, którzy odnieśli uszczerbek na zdrowiu będący wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, mogą sobie rościć prawo nie tylko do przyznania świadczeń wymienionych w ustawie wypadkowej, lecz także do tzw. świadczeń uzupełniających. Ponadto mogą się oni starać o wypłatę określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia.

Ale w Pańskim przypadku najpierw zajmijmy się odmową byłego zakładu pracy wypłaty wyrównania świadczenia chorobowego z tytułu choroby zawodowej.

Jak nietrudno się domyślić, za dany okres niezdolności do pracy pracodawca wypłacał Panu świadczenie chorobowe, o którym mowa w art.92 Kodeksu pracy (w skrócie: K.p.), oraz zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, a w tym czasie toczył się proces pomiędzy pracodawcą a kolejnymi instancjami sądu o uznanie Pańskich dolegliwości za chorobę zawodową. W ostateczności wyrokiem WSA Pańska choroba została uznana za chorobę zawodową, a wyrok ten uprawomocnił się 1 marca 2013 r. Na podstawie tego wyroku ma Pan zatem prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego za okres niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 8 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm. (zwanej dalej ustawą wypadkową), zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu, w wysokości 100% podstawy wymiaru, którą stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową powinien jednak zostać stwierdzony przez lekarza odrębnym zaświadczeniem lekarskim.

Art. 58 obecnej ustawy wypadkowej przewiduje, że w sprawach nieuregulowanych ustawą, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl art. 67 ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje, przy czym jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia. W sytuacji, gdy niewypłacenie części lub całości zasiłku jest następstwem błędu pracodawcy upoważnionego do wypłaty zasiłków, wyrównanie obejmuje zasiłki wypłacone za okres 3 lat poprzedzających datę złożenia wniosku o wyrównanie (art. 67 ust. 4 ustawy zasiłkowej).

Z przebiegu opisanych przez Pana zdarzeń wynika, że nie mógł Pan wystąpić z wnioskiem o wyrównanie świadczenia chorobowego z powodu choroby zawodowej, ponieważ Pański pracodawca kwestionował decyzję o kwalifikacji tej choroby przed sądem. A zatem do momentu uzyskania ostatecznego, prawomocnego orzeczenia, czy Pańska choroba nosi znamiona zawodowej, czy też nie, nie miał Pan możliwości złożenia wzmiankowanego wniosku. Co więcej, nie miał Pan na to wpływu, ponieważ spór toczył się pomiędzy Pańskim pracodawcą a PIS. Termin na złożenie wniosku należy więc liczyć od daty uprawomocnienia się wyroku WSA, czyli 1 marca 2013 r., ponieważ dopiero z tą datą ustała przeszkoda (tj. negowanie przez pracodawcę kwalifikacji Pańskiej choroby) uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.

Teraz można byłoby się zastanowić, czy na złożenie wniosku ma Pan 6 miesięcy, czy 3 lata. W mojej opinii jest to termin 3-letni, ponieważ na skutek błędnej interpretacji i negowania kwalifikacji Pańskiej choroby został Panu wypłacony zasiłek chorobowy w błędnej wysokości. Orzeczenie WSA jasno na to wskazuje. Jednak z ostrożności procesowej rekomendowałbym Panu przyjęcie terminu 6-miesięcznego liczonego od daty uprawomocnienia się wyroku WSA.

Jak pisałam, przysługuje Panu również prawo do świadczeń uzupełniających na podstawie na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.). Jednak w pierwszej kolejności muszą zostać ustalone świadczenia przysługujące na podstawie przepisów ustawy wypadkowej. Wynika to z następującego faktu: uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy czy chorobę zawodową jest niezbędne do określenia i przyznania poszkodowanemu pracownikowi należnych mu świadczeń uzupełniających. W tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy, orzekając: „Pracownik nie może dochodzić odszkodowania i renty na podstawie art. 444 K.c. przed rozpoznaniem jego roszczeń o świadczenia przysługujące na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy” (wyrok z 29 lipca 1998 r., II UKN 155/98 OSNAP z 1999 r., nr 15, poz. 495).

Dochodzenie roszczeń uzupełniających z wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego, wymaga wykazania odpowiedzialności pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego (np. z art. 430 K.c.) oraz udowodnienia szkody i związku pomiędzy zdarzeniem (chorobą zawodową) a powstaniem szkody (utratą perspektyw na przyszłość). To nie powinno być trudne.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli jednak w wyniku pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, będący następstwem choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu o co najmniej 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie (art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy).

Jeśli natomiast w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, wówczas jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia (art. 12 ust. 3 cytowanej powyżej ustawy).

Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania podejmuje ZUS w ciągu 14 dni (z wyjątkiem ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych będących płatnikami składek na własne ubezpieczenia) od dnia:

• otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej;
• wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

To również ZUS ustala wysokość tego jednorazowego odszkodowania. Jeżeli więc decyzja o przyznaniu jednorazowego odszkodowania będzie pozytywna i zostanie ustalona jego wysokość, ZUS wypłaci z urzędu odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji. Jeżeli natomiast decyzja ZUS o przyznaniu jednorazowego odszkodowania będzie negatywna (odmowna) lub też wysokość tego odszkodowania będzie uważana przez uprawnionych za zbyt niską, wskazani w decyzji uprawnieni mogą odwołać się od tych ustaleń w trybie określonym w pouczeniu decyzji (art. 15 ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy).

Oprócz wyrównania szkody może Pan żądać przyznania zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 K.c.). Zadośćuczynienie przysługuje na podstawie przepisów K.c. o odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych. Powyższe potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2000 r., w myśl którego w 1990 roku przywrócono możliwość dochodzenia cywilnoprawnych roszczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w tym również możliwość uzyskania zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 Kodeksu pracy., niezależnie od jednorazowego odszkodowania przysługującego na podstawie ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (II UKN 258/99, LEX nr 151534).

Zadośćuczynienie jest świadczeniem jednorazowym, co znaczy, że można go dochodzić tylko raz. Podstawą tego żądania mogą być cierpienia fizyczne i psychiczne występujące oddzielnie lub łącznie. Ustalenie rozmiaru zadośćuczynienia legislator pozostawił swobodnej ocenie sądu. Przy ustalaniu odpowiedniej sumy zadośćuczynienia pod uwagę bierze się:

• rodzaj, czas trwania i natężenie cierpień fizycznych i psychicznych;
• rodzaj naruszonego dobra;
• zakres i rodzaj rozstroju zdrowia;
• wiek poszkodowanego;
• stopień winy sprawcy.

W pierwszej kolejności powinien Pan więc wystąpić do byłego pracodawcy z wezwaniem do zapłaty, jako podstawę wskazując obowiązek wyrównania świadczenia chorobowego z tytułu choroby zawodowej i powołując się na brzmienie art. 58 ustawy wypadkowej. Powinien Pan zaznaczyć, że dopiero z dniem uprawomocnienia się wyroku WSA, czyli 1 września 2011 r. ustała przeszkoda uniemożliwiająca Panu wystąpienie z wnioskiem, co oznacza, że jak najbardziej złożył Pan wniosek w terminie. Ponadto związek choroby zawodowej z pracą wykonywaną u pracodawcy został już orzeczony decyzja PIS, wydaną na podstawie orzeczenia lekarskiego. Decyzja ta została utrzymana w mocy orzeczeniem WSA. Proszę zagrozić, że w przypadku braku zapłaty w terminie 7 dni wystąpi Pan na drogę postępowania sądowego, co narazi pracodawcę na dodatkowe, niepotrzebne koszty.

Być może pracodawca będzie się wymawiał, że termin zapłaty w tym przypadku to ustawowe 30 dni (będzie grał na zwłokę, aby „załapać się” na przedawnienie). W takim przypadku trzeba pędem składać pozew.

Podstawy prawne:

1. art. 64 ust. 2, art.67 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.);
2. art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 9 ust. 1, art. 58 ustawy z dnia 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.).