Wniosek o umieszczenie w DPS-ie

Przeniesienie osoby z prywatnego domu opieki do DPS-u

Rzeczywiście opisana sytuacja jest nie do pozazdroszczenia. Jednakże w tych okolicznościach pozostaje Panu jedynie ewentualne przeniesienie ojca do DPS-u gminnego lub miejskiego (GOPS lub MOPS), ponieważ ewentualne zapewnienie opieki w miejscu zamieszkania, jak widzę, nie wchodzi w grę. Zapewnienie opieki w DPS jest świadczeniem z pomocy społecznej, co znaczy, że przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, która nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym. Zasady przyjęcia osób do domów opieki społecznej określają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t.: Dz. U. z 2013 r., poz.182), a także rozporządzenia MPiPS w sprawie domów opieki społecznej z 19 października 2005 r. (Dz. U. Nr 217, poz.1837).

Procedura związana z przyjęciem do domu pomocy społecznej

W skrócie procedura związana z przyjęciem do domu pomocy społecznej jest następująca:

• Osoba zainteresowana umieszczeniem w domu pomocy społecznej zgłasza ten fakt w swojej gminie w ośrodku pomocy społecznej (dobrze byłoby, gdyby był to Pański ojciec, skoro nie jest ubezwłasnowolniony).
• Ośrodek pomocy społecznej badając sytuację, wysyła pracownika socjalnego na wywiad środowiskowy. Wywiad taki zawiera w szczególności pisemne stwierdzenie braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę, co w opisanej sytuacji powinno być uzyskane bez większego trudu.
• Po zebraniu stosownej dokumentacji, ośrodek wydaje decyzję o skierowaniu i ponoszeniu odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.
• Ośrodek pomocy społecznej wysyła komplet dokumentów do odpowiedniego powiatowego centrum pomocy rodzinie.

• Po otrzymaniu decyzji wraz z dokumentacją starosta powiatu, na terenie którego usytuowany jest DPS, wydaje decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej lub w przypadku braku wolnych miejsc powiadomi pisemnie o wpisaniu na listę osób oczekujących oraz o przewidywanym terminie przyjęcia do DPS.
• Z chwilą zwolnienia się miejsca w DPS osoba jest zawiadamiana o możliwości przyjęcia i we współpracy z pracownikiem socjalnym DPS określany jest termin i konkretne szczegóły dotyczące przyjęcia do domu pomocy społecznej.

Co należy dołączyć do wniosku o umieszczenie w domu pomocy społecznej?

Do wniosku o umieszczenie w DPS należy dołączyć:

• decyzję o przyznaniu osobie ubiegającej się o miejsce w DPS zasiłku stałego oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty za pobyt w domu, a także pisemną zgodę na jej potrącanie przez osobę ubiegającą się;
• decyzję organu emerytalno-rentowego ustalającego wysokość emerytury lub renty oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty i na jej potrącanie przez właściwy organ emerytalno-rentowy ze świadczenia emerytalnego lub rentowego, zgodnie z odrębnymi przepisami;
• zgodę na zbieranie i przetwarzanie danych osobowych;
• zgodę osoby ubiegającej się, jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego na ponoszenie opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej oraz w przypadku gdy osoba zobowiązana do ponoszenia opłaty nie pokrywa należności w kasie lub na konto domu – zgodę na potrącanie opłaty ze świadczenia emerytalnego lub rentowego przez właściwy organ emerytalno-rentowy.

Ponieważ, jak Pan nadmienił, Pański ojciec nie jest osobą ubezwłasnowolnioną, nie jest zatem konieczne, aby został Pan jego przedstawicielem ustawowym. Wszystkie stosowne oświadczenia powinien złożyć on sam.

Niestety, pobyt w DPS-ie jest obecnie dość drogi i z pewnością emerytura ojca, we wskazanej przez Pana wysokości, nie starczy na jego utrzymanie, zwłaszcza że DPS może wziąć jedynie 70% świadczenia na pokrycie kosztów pobytu.

Kwestie odpłatności za pobyt w DPS-ie

Kwestie odpłatności za pobyt w DPS-ie reguluje ustawa o pomocy społecznej, która w art. 61 ust. 1 stanowi, że obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1. mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka;
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi;
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.

Osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązane określa ust. 2 przywołanego wyżej przepisu, według którego opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1. mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
3. w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium;
4. w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
5. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

Natomiast ust. 2a przywołanego wyżej przepisu stwierdza, że opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.

Kto określa wysokość opłaty ponoszonej przez mieszkańca gminy skierowanego do domu pomocy społecznej?

Ustalenie wysokości ponoszonej przez konkretnego mieszkańca gminy skierowanego do domu pomocy społecznej opłaty leży w gestii Kierownika DPS, który ustala ją w ramach swobodnego uznania w granicach między 0 a 70% posiadanego dochodu – przykładowo dla osoby posiadającej dochód w wysokości 1000 zł z tytułu otrzymywanej emerytury, kierownik OPS może ustalić opłatę w granicach między 0 zł a 700 zł (1000 zł × 70%). Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy nakładają na mieszkańca obowiązek ponoszenia odpłatności do wysokości 70% posiadanego dochodu (zdefiniowane w art. 8 ustawy o pomocy społecznej).

Pański ojciec z pewnością nie będzie w stanie sam ponieść wszystkich kosztów pobytu w DPS-ie, a więc zgodnie z powyższym pozostałą część opłaty za pobyt w domu pokrywają: małżonek, zstępni (zatem Pan – jako syn pensjonariusza) i w ostatniej kolejności wstępni, pod warunkiem spełnienia kryteriów dochodowych.

Kierownik ośrodka pomocy społecznej ustala w drodze umowy z małżonkiem, zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę wysokość dochodów i możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwiększana w przypadku, gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64 ustawy o pomocy społecznej (wymienionych poniżej). Aby ustalić sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osób i rodzin, pracownik socjalny przeprowadza stosowny wywiad.

Małżonek lub dzieci pensjonariusza wnoszą opłatę zgodną z umową zawartą z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej do kasy lub rachunek bankowy gminy, z której mieszkaniec domu został skierowany. Opłatę tę gmina przekazuje (wraz ze swoją opłatą) na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

Wywiad środowiskowy przed przyjęciem do DPS-u

W celu ustalenia dochodu rodziny Pańskiego ojca (czyli Pana i Pańskiej matki) ośrodek pomocy społecznej zapewne przeprowadzi – jeszcze przed zawarciem umowy o ponoszeniu odpłatności za pobyt ojca w DPS-ie – wywiad środowiskowy. Przepisy ustawy wskazują, że pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia (art. 107 ust. 5).

Informacje o dochodach członków rodziny osoby przebywającej w DPS-ie

Tu należy wskazać, że organ pomocy społecznej powinien wymagać złożenia odpowiedniego oświadczenia zarówno o dochodach własnych przyszłego pensjonariusza, jak i Pana oraz Pańskiej matki. Oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. A zatem sytuację majątkową Pańskiego ojca i rodziny ustala się m.in. na podstawie zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia, zawierającego informacje o wysokości potrąconej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części finansowanej przez ubezpieczonego oraz składki na ubezpieczenie chorobowe. Natomiast niemożność ustalenia dochodu rodziny Pańskiego ojca w toku przeprowadzonego wywiadu środowiskowego powoduje, że ośrodek pomocy społecznej ma możliwość wystąpienia do urzędu skarbowego o informacje dotyczące dochodu rodziny (spotkałem się jednak ze stanowiskiem, że w przypadku ustalania odpłatności za pobyt w DPS-ie organ pomocy społecznej nie może wystąpić o udzielenie takich informacji).

Jako zstępny powinien Pan wnieść opłatę zgodnie z umową, pod warunkiem że Pański dochód przekracza 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Obecnie kryterium dochodowe wynosi 456 zł na osobę w rodzinie, a więc 300% tej kwoty to obecnie 1368 zł na osobę w rodzinie.

Warto zaznaczyć, że ustawodawca określił maksymalną wysokość opłaty, wskazując, że po jej wniesieniu pozostała kwota dochodu nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego.

Ustalenie Pańskiego dochodu jest niezbędne w celu stwierdzenia, czy w ogóle ponosi Pan odpowiedzialność za opłatę za pobyt swojego ojca w DPS-ie.

Zwolnienie z części lub całości opłat za pobyt w domu pomocy społecznej

Może Pan wnieść o zwolnienie z tej odpłatności na zasadzie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, przedstawiając swoja sytuację, która – jak wynika z podanych przez Pana danych – nie wygląda najlepiej. Być może uzyska Pan zwolnienie z opłat, tym bardziej że nie da się w prosty sposób przeliczyć kryterium dochodowego na warunki kraju, w którym Pan obecnie mieszka.

Ustawa dopuszcza bowiem zwolnienie części lub nawet całości tych opłat w szczególności, jeżeli dana osoba:

• wnosi opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
• występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
• małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Niewywiązanie się z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej

Natomiast w przypadku niewywiązania się z obowiązku opłaty za pobyt domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Według ustawy należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej z tytułu opłat określonych przepisami ustawy o pomocy społecznej oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Należy zaznaczyć, że opłat za pobyt w DPS-ie nie dzieli się po równo na wszystkich zobowiązanych, lecz obciąża ich się w kolejności.

Ponadto jeżeli członek rodziny mimo że ma możliwość uiszczania opłat za DPS, uchyla się od tego obowiązku, istnieje możliwość, aby DPS w imieniu mieszkańca wystąpił do sądu z wnioskiem o alimenty. Należy jednak podkreślić, że działania tego typu podejmowane są rzadko i w trakcie postępowania bada się przede wszystkim sytuację rodzinną, majątkową oraz relację z osobą uprawnioną do alimentów. Następnie sąd bada sytuację uprawnionego i osoby zobowiązanej; w konsekwencji wydaje stosowne orzeczenie. W Pańskim przypadku w pierwszej kolejności może być ścigana Pańska matka.

Wniosek o skierowanie osoby do DPS-u bez jej zgody

Ponieważ, jak Pan pisze, kontakt z Pańskim ojcem jest utrudniony, można zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na skierowanie go do DPS-u. Wskazuje na to treść art. 39 ust. 3 przywołanej wyżej ustawy, według którego jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy. 

Pan jako syn nie jest osobą legitymowaną do złożenia wniosku o skierowanie ojca do DPS-u bez jego zgody – wniosek taki może złożyć ośrodek pomocy społecznej. 

Jak wynika z powyższych rozważań, w celu umieszczenia ojca w gminnym lub miejskim DPS-ie należy albo uzyskać jego zgodę, albo skierować sprawę do sądu opiekuńczego. Kwestię ponoszenia opłaty za pobyt ojca w DPS-ie należy uregulować w umowie z kierownikiem placówki; jeśli to możliwe, powinien się Pan postarać o zwolnienie się z konieczności jej wnoszenia na zasadzie wskazanego powyżej art. 64 ustawy o pomocy społecznej.