Udzielanie pełnomocnictwa oraz określanie jego zakresu przez wspólnika spółki jawnej

Udzielenie pełnomocnictwa osobie trzeciej do wszelkich czynności, w tym do zastępstwa wspólnika spółki jawnej w jego funkcji

W odpowiedzi na Pana pytania należy podnieść, że w spółkach prawa handlowego wyróżniamy dwa typy pełnomocników – pełnomocników osobistych oraz prokurentów. Z Pana listu wynika, że interesują Pana wyłącznie kwestie powoływania pełnomocników osobistych dla każdego ze wspólników.

Kwestię powoływania, zakresu oraz ustania pełnomocnictwa regulują przepisy art. 98-109 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym każdy może ustanowić pełnomocnika. Można powołać pełnomocnika ogólnego umocowanego do czynności zwykłego zarządu, bądź do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, takich jak zaciąganie szczególnych zobowiązań. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. W związku z powyższym możliwe jest udzielenie pełnomocnictwa osobie trzeciej do wszelkich czynności, w tym do zastępstwa wspólnika spółki jawnej w jego funkcji. Jeżeli do ważności poszczególnych czynności prawnych potrzebna jest szczególna forma (między innymi nabycie nieruchomości), pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. W innych przypadkach pełnomocnictwo powinno zostać udzielone w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Czy każdy ze wspólników może powołać własnego pełnomocnika?

Zakres pełnomocnictwa jest zależny bezpośrednio od uprawnień posiadanych przez mocodawcę. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umów przez niego zawartych zależy od ich potwierdzenia przez mocodawcę.

Ponieważ pełnomocnictwo nie jest związane ze spółką a z osobą udzielającą pełnomocnictwa, każdy ze wspólników może powołać własnego pełnomocnika bez wymogu zgody drugiego wspólnika. Ich uprawnienia są związane wyłącznie z uprawnieniami ich osobistych mocodawców. Względem drugiego mocodawcy wspólnik odpowiada za wszystkie czynności swojego pełnomocnika, jak za czynności własne.

Zgodnie z art. 101 K.c. umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. W mojej opinii nie oznacza to jednak możliwości przedłużenia trwania spółki, ponieważ Kodeks spółek handlowych jako przyczynę rozwiązania spółki wprost wskazuje śmierć wspólnika. Istnieją oczywiście pewne możliwości prawne przedłużenia trwania dwuosobowej spółki jawnej po śmierci wspólnika, jeśli jest Pan zainteresowany tym tematem, odsyłam do naszego serwisu, gdzie znajdzie Pan tekst

Istnienie spółki jawnej dwuosobowej po śmierci wspólnika.

Jakie ryzyko niesie za sobą udzielenie pełnomocnictwa przez jednego ze wspólników?

Względem ryzyka udzielenia pełnomocnictwa należy wskazać, że zgodnie z art. 105 K.c., jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania, w tym po śmierci mocodawcy, dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. Oczywiście odpowiada on za wszystkie skutki swojego działania.

Jeżeli pełnomocnictwo, ustawa lub stosunek prawny tak stanowi, pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników. Również oni uprawnieni są w zakresie nie szerszym niż treść pierwotnego pełnomocnictwa.

Udzielenie kilku pełnomocników w takim samym zakresie

Istnieje również możliwość powołania kilku pełnomocników. Zgodnie z art. 107 K.c.: „Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa”.

Dodam jeszcze, że ponieważ pełnomocnictwo w przeciwieństwie do prokury nie jest wpisywane do rejestru przedsiębiorców KRS, należy pamiętać, iż przy każdej czynności dokonywanej w imieniu mocodawcy, pełnomocnik powinien posiadać przy sobie tekst pełnomocnictwa celem wykazania zakresu umocowania.

Forma udzielania pełnomocnictwa osobistego do zastępstwa wspólnika

Do udzielania pełnomocnictwa osobistego do zastępstwa wspólnika nie jest konieczna forma notarialna. Jednakże, jeżeli chciałby Pan przygotować uniwersalne pełnomocnictwo obejmujące także możliwość nabywania na rzecz spółki nieruchomości, konieczne jest sporządzenie go w kwalifikowanej formie notarialnej.

Prócz formy notarialnej, ze względu na ewidentne przekroczenie zakresu zwykłego zarządu, czynności takie jak nabywanie nieruchomości w imieniu spółki powinny zostać wskazane w treści pełnomocnictwa. Sama forma nie wskazuje na szersze umocowanie pełnomocnika. Ustalenie precyzyjnego zakresu pełnomocnictwa służy dwóm podstawowym celom: po pierwsze gwarantuje pewność obrotu, pozwalając kontrahentom spółki mieć pewność co do posiadania przez pełnomocnika uprawnienia do zaciągnięcia konkretnego zobowiązania oraz po drugie pozwala kontrolować pełnomocnika w jego działaniach.

W zakresie pytania dotyczącego konieczności sporządzania odrębnych pełnomocnictw pragnę zaznaczyć, że umocowanie do odrębnych czynności można umieścić w jednym dokumencie. Ponadto z pewnością istnieje możliwość przygotowania dokumentu pełnomocnictwa obejmującego wszelkie czynności związane z pełnieniem funkcji wspólnika, aczkolwiek sugerowane by było wymienienie w takim przypadku enumeratywnie wszelkich czynności, które nie wchodzą w skład zwykłego zarządu majątkiem spółki, tak aby pełnomocnictwo takie nie było kwestionowane przez osoby trzecie.

Prowadzenie spraw dwuosobowej spółki jawnej przez pełnomocników z wyłączeniem samych wspólników

W sytuacji gdy dwaj pełnomocnicy dwóch wspólników spółki jawnej dwuosobowej prowadzą sprawy spółki z wyłączeniem samych wspólników np. podpisali tę samą umowę z podmiotem zewnętrznym, należy zaznaczyć, że odnosi to ten sam skutek co podpisanie umowy z podmiotem zewnętrznym przez samego wspólnika. Mocodawca odpowiada za działania swojego pełnomocnika jak za działania własne. W związku z tym brak jest różnicy pomiędzy podpisaniem kontraktu przez samego wspólnika oraz jego pełnomocnika.

Na marginesie należy zaznaczyć, że pełnomocnictwo można odwołać w każdym momencie. Tym samym w razie utraty zaufania swojego mocodawcy pełnomocnik może zostać pozbawiony możliwości występowania w jego imieniu.