Sprostowanie aktu stanu cywilnego – niezgodność imienia w akcie urodzenia i akcie zgonu

Konieczność sprostowania aktu stanu cywilnego

W przedmiotowej sprawie pojawiła się konieczność sprostowania aktu stanu cywilnego.

W zależności od okoliczności sprawy sprostowanie to nastąpi bądź na drodze administracyjnej (dokonane przez kierownika USC), bądź na drodze sądowej (dokonane przez sąd rejonowy) – w postępowaniu nieprocesowym.

W tym miejscu należy sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (dalej a.s.c.). Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na art. 28 i art. 31 tej ustawy.

Zgodnie z art. 28, „w akcie stanu cywilnego nie można dokonywać żadnych zmian, chyba że ustawa stanowi inaczej. Można jedynie sprostować oczywisty błąd pisarski”.

Art. 28 zd. 2 a.s.c. – w drodze wyjątku od zasady wyrażonej w zdaniu 1 tego przepisu, zezwala organom administracji na sprostowanie oczywistego błędu pisarskiego. Błąd, o którym mowa, musi być oczywisty. Dodatkowo, nie chodzi o każdego rodzaju oczywisty błąd, lecz wyłącznie o błąd pisarski. Zwrot „oczywisty” w języku polskim oznacza, że coś jest bezsporne, pewne, nie budzi wątpliwości. „Błąd pisarski” zaś, to widoczne, wbrew zamierzeniom osoby piszącej jakiś tekst – niewłaściwe użycie wyrazu, przeinaczenie, ewidentnie mylna pisownia, niezamierzone opuszczenie jednego lub więcej wyrazów, błąd w tzw. „literówce”, błąd ortograficzny lub gramatyczny.

Z kolei art. 31 stanowi, iż „akt stanu cywilnego podlega sprostowaniu w razie błędnego lub nieścisłego jego zredagowania”.

Kiedy możliwe jest sprostowanie aktu stanu cywilnego?

Powołana ustawa dopuszcza możliwość sprostowania aktu stanu cywilnego w trzech przypadkach, tj.:

1. gdy chodzi o sprostowanie oczywistego błędu pisarskiego (art. 28 zd. 2) – tzw. „sprostowanie małe”;
2. w razie błędnego lub niewłaściwego zredagowania (art. 31);
3. w przypadku, gdy akt stanu cywilnego nie zawiera wszystkich danych, które powinny być w nim zamieszczone (art. 36) – swoiste sprostowanie.

W przypadkach, o których mowa w art. 28 zd. 2 oraz w art. 36 a.s.c., rozstrzyga właściwy kierownik urzędu stanu cywilnego, natomiast w przypadku błędnego lub niewłaściwego zredagowania aktu stanu cywilnego (art. 31 a.s.c.) – orzeka właściwy sąd powszechny.

Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 29.10.2008 r.( II SA/Ke 517/08), w którym Sąd ten stwierdził, co następuje:

Sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie postępowania administracyjnego

„W art. 28 ustawy o a.s.c. przewidziano możliwość sprostowania aktu stanu cywilnego w trybie postępowania administracyjnego jedynie wówczas, gdy dotyczy to oczywistego błędu pisarskiego. Przy wykładni tego przepisu należy przyjąć, że oczywistość polega na tym, iż okoliczność popełnienia błędu nie budzi wątpliwości przy porównaniu z innymi dokumentami, zwłaszcza z wcześniej sporządzonymi aktami stanu cywilnego, których dane są reprodukowane w akcie.

Poza sprawami określonymi w art. 28 i 36 a.s.c., według których sprostowania (uzupełnienia) mogą być dokonywane w postępowaniu administracyjnym, w pozostałych sprawach, w myśl art. 33 a.s.c., sąd orzekł w postępowaniu nieprocesowym”.

Przy wykładni art. 28 Prawa o aktach stanu cywilnego należy przyjąć, że oczywistość polega na tym, iż okoliczność popełnienia błędu nie budzi wątpliwości przy porównaniu z innymi dokumentami, zwłaszcza z wcześniej sporządzonymi aktami stanu cywilnego, których dane są reprodukowane w akcie. Za oczywisty błąd pisarski należy uznać taką niedokładność, która nie znalazłaby się w akcie, gdyby uczestnicy czynności – to znaczy osoba zgłaszająca dane i kierownik urzędu stanu cywilnego wykazali należytą staranność (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22.11.2005 r. IV SA/Wa 1420/05).

Przy czym, jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w postanowieniu z dnia 25.07.2008 r. (II SA/Lu 362/08), „kierownik USC może sprostować tylko błąd, który jest oczywisty (czyli bezsporny, niebudzący wątpliwości) i wyłącznie błąd pisarski (czy niewłaściwe użycie wyrazu, przeinaczenie, ewidentnie mylną pisownię, niezamierzone opuszczenie jednego lub więcej wyrazów, literówkę, błąd ortograficzny lub gramatyczny)”.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, iż jeśli okaże się, że podczas sporządzania aktu zgonu błędne wpisanie imienia Pana babci było wynikiem oczywistej pomyłki ze strony urzędnika (np. powstałego na skutek niezachowania przez niego staranności), wówczas moim zdaniem powinno nastąpić sprostowanie tej pomyłki przez urząd bez większych problemów. Z wnioskiem o sprostowanie aktu zgonu może wystąpić wstępny, zstępny, rodzeństwo rodzone, małżonek.

Wystąpienie do sądu z wnioskiem o sprostowanie aktu cywilnego

Jeśli jednak okaże się, że powodem zaistniałej rozbieżności są zupełnie inne przyczyny (niezawinione i niezależne od pracownika urzędu), wówczas konieczne będzie wystąpienie do sądu z wnioskiem o sprostowanie przedmiotowego aktu. Wniosek taki składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy.

Dokumentem, który może stanowić podstawę sprostowania aktu zgonu, może być odpis aktu urodzenia lub małżeństwa osoby zmarłej.

W przedmiotowej sprawie radziłbym zwrócić sądowi prowadzącemu postępowanie spadkowe uwagę na niezgodność imion. Lepiej zachować w tej sprawie ostrożność i nie dopuścić, aby w sądowym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku figurowała jako spadkodawczyni Maria a nie Marianna. Taka rozbieżność imion może być potem powodem komplikacji przy regulowaniu spraw spadkowych.