Renta z ZUS

Warunki przyznania zasiłku chorobowego

 Kwestie związane z niezdolnością do pracy z powodu choroby po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (tj. po ustaniu zatrudnienia) są określone w przepisach ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). Zgodnie z tą ustawą zasiłek chorobowy będzie Panu przysługiwał, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Proszę pamiętać, że mimo spełnienia powyższych warunków nie będzie Pan mógł otrzymać zasiłku chorobowego, jeżeli jako osoba niezdolna do pracy kontynuuje Pan działalność zarobkową (ale z Pana opisu nie wynika, aby tak było). W przypadku osób posiadających gospodarstwo rolne przepis ten ma zastosowanie tylko wówczas, gdy mogą one przystąpić do ubezpieczenia społecznego rolników.

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników odnosi możliwość przystąpienia do rolniczego ubezpieczenia społecznego (w którego skład wchodzi m.in. ubezpieczenie chorobowe) do rolników, którzy posiadają gospodarstwo rolne obejmujące obszar użytków rolnych przekraczających 1 ha przeliczeniowy lub prowadzi dział specjalny produkcji rolnej oraz jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty. Zatem w Pana przypadku nie można twierdzić, że kontynuuje Pan lub prowadzi działalność zarobkową z powodu posiadania ziemi, skoro podlegał Pan ubezpieczeniu ZUS, a nie KRUS, i ma zapewnione prawo do renty z ZUS – o czym poniżej.

Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego, który uznał, że „prowadzenie na własny rachunek działalności rolniczej, która nie stanowi tytułu podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), nie oznacza kontynuowania lub podjęcia działalności zarobkowej w rozumieniu art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa”.

Niemniej dla bezpieczeństwa można złożyć oświadczenie, że nie osiąga Pan dochodów z posiadanej ziemi, np. został zwolniony z opłacania podatku rolnego, ponieważ nie wykluczam, że ZUS może odmówić wypłacenia zasiłku chorobowego, jeśli stwierdzi, że hektary przeliczeniowe wynoszą ponad 1 ha.

Warunki przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy

Należy pamiętać, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. został uznany za niezdolnego do pracy;
2. ma wymagane – stosowne do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy – okresy składkowe i nieskładkowe;
3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (np. ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego) określonych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wymóg powstania niezdolności do pracy (niezdolna do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu) w czasie określonym ustawą emerytalną nie obowiązuje w stosunku do osoby, która spełnia łącznie następujące warunki:

1. została uznana za całkowicie niezdolną do pracy;
2. spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz
3. legitymuje się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.

Okresy składkowe i nieskładkowe wymagane do nabycia prawa do renty

Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uzależniony jest od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi:

• 1 rok – jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
• 2 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
• 3 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
• 4 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
• 5 lat – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

W przypadku osoby, której niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, wymaga się, aby pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy został przebyty w ciągu ostatniego dziesięciolecia poprzedzającego dzień:

1. zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub
2. przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Ustalanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz obliczaniu jej wysokości uwzględnia się okresy składkowe i okresy nieskładkowe.

Okresami składkowymi są m.in.:

1. przypadające od 1 stycznia 1999 r.:
• okresy opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
• oraz okresy nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego rocznej podstawy wymiaru składek – zarówno wtedy, gdy tytuł podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym istniał do końca roku kalendarzowego, jak i wtedy, gdy ustał przed końcem roku, lecz po opłaceniu składek od rocznej podstawy wymiaru;
2. okresy opłacania składki na ubezpieczenie społeczne (od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia 1998 r.) oraz
3. przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składki.

Okresy nieskładkowe to okresy braku aktywności zawodowej, które z uwagi na ich specyfikę w pełni uzasadniają uwzględnienie przy ustalaniu prawa do renty.

Za okresy nieskładkowe uważa się np.:

1. okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy lub innych ustaw;
2. okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego);
3. przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem:
• w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie (bez względu na liczbę dzieci) – do 6 lat;
• na które ze względu na stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko;
4. okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki.

A zatem prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Jeżeli pobiera Pan zasiłek chorobowy (świadczenie rehabilitacyjne, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy), prawo do renty powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku.

Wpływ posiadania ziemi (gospodarstwa rolnego) na przyznaną rentę z ZUS

W Pańskim przypadku należałoby się odnieść do brzmienia art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105.

Zgodnie więc z tymi przepisami w przypadku, gdy emeryt lub rencista osiąga przychód z tytułu działalności objętej obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi, zawieszeniu lub zmniejszeniu podlega m.in. renta z tytułu niezdolności do pracy. Na zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości wpływa przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Za działalność podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej. Jest to w szczególności:

1. praca wykonywana w ramach stosunku pracy;
2. praca nakładcza;
3. praca wykonywana na podstawie umowy-zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpraca przy wykonywaniu jednej z tych umów;
4. sprawowanie mandatu posła lub senatora, pobierających uposażenie oraz sprawowanie mandatu posła do Parlamentu Europejskiego, wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej;
5. praca wykonywana w ramach umowy o świadczenie usług (innej niż umowa-zlecenie lub agencyjna), do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpraca przy wykonywaniu tej umowy;
6. praca wykonywana na podstawie:
• umowy-zlecenia;
• umowy agencyjnej;
• innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu;
• umowy o dzieło, jeżeli umowę taką emeryt lub rencista zawarł z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy (zawartej z innym podmiotem) wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;
7. prowadzenie pozarolniczej działalności oraz współpraca przy jej wykonywaniu;
8. praca wykonywana w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
9. odpłatne świadczenie pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz
10. pobieranie stypendium sportowego.

Trzeba mieć na względzie, że ust. 4 art. 105 określa, że powyższe regulacje mają zastosowanie również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

Odnosząc powyższe przepisy do Pańskiego przypadku, należy stwierdzić, że podlega Pan ubezpieczeniu społecznemu ZUS, które bierze się pod uwagę bez uwzględniania ewentualnej działalności rolniczej czy posiadania ziemi. Stąd też w mojej opinii sam fakt posiadania ziemi powyżej 5 ha nie ma wpływu na przyznanie Panu renty z ZUS, a także na jej ewentualne zmniejszenie czy zawieszenie. Taki wpływ miałoby natomiast ewentualne osiąganie przez Pana przychodów w działalności pozarolniczej.