Pomyłka notariusza i błąd w numerach ksiąg wieczystych

Sprostowanie aktu notarialnego

Czynności notarialne sporządzone przez notariusza zgodnie z prawem mają, zgodnie z dyspozycją art. 2 § 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (j.t. Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm., dalej zwana „Prawem o notariacie”), charakter dokumentu urzędowego, a więc korzystają z domniemania przysługującego dokumentom urzędowym (stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone).

Przepisy traktujące o czynnościach notarialnych nakładają na notariusza obowiązek szczególnej staranności. Wyrazem tego jest obowiązek (określony w art. 80 § 1 Prawa o notariacie) sporządzania aktów i dokumentów w sposób zrozumiały i przejrzysty. Niezależnie od tego notariusz obowiązany jest czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, w stosunku do których czynność ta wywiera określone skutki prawne. Powinien nadto udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień odnoszących się do dokonywanej czynności notarialnej.

W przypadku stwierdzenia, że czynność notarialna jest sprzeczna z prawem, obowiązany jest odmówić jej sporządzenia. Zachowanie trybu dokonywania czynności notarialnych powinno w zasadzie zminimalizować, a nawet wykluczyć popełnienie błędów wymagających sprostowania.

Jak się okazało, założenie ustawodawcy nie sprawdziło się z różnych przyczyn, nie zawsze zawinionych przez notariusza. Mogą bowiem wystąpić oczywiste omyłki wymagające sprostowania w trakcie sporządzania aktu notarialnego (zob. R. Sztyk, Zakres sprostowania oczywistych błędów czynności notarialnych, „Rejent – Miesięcznik Notariatu Polskiego”, nr 5 (109)/2000).

Powyższe nie oznacza, że notariusz nie może się pomylić. Owszem, takie pomyłki zdarzają się i powinien istnieć jakiś instrument prawny, który pozwoli je eliminować. Instytucją prawną, która dopuszcza eliminowanie niektórych pomyłek, jest instytucja sprostowania, o której mowa w art. 80 § 4 Prawa o notariacie, zgodnie z którym: „Notariusz może sprostować protokołem niedokładności, błędy pisarskie, rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Do protokołu nie stosuje się przepisów art. 5, art. 92 § 1 pkt 4 – 8 i art. 94 § 1”.

Błędne oznaczenie numeru księgi wieczystej nieruchomości w akcie notarialnym przenoszącym własność

Pojawia się pytanie, czy błędne oznaczenie numeru księgi wieczystej nieruchomości, której własność jest przenoszona umową zawartą w formie aktu notarialnego przy jednoczesnym prawidłowym wskazaniu numeru działki, na której owa nieruchomość jest posadowiona (przypisana), stanowi podlegającą sprostowaniu niedokładność, błąd pisarski, rachunkowy lub inną oczywistą omyłkę.

W mojej ocenie błąd, o którym mowa w zaprezentowanym do analizy stanie faktycznym, to tzw. inna oczywista omyłka. W literaturze wskazuje się na istnienie zasadniczej trudności w określeniu pojęcia oczywistości danej omyłki, która jest synonimem błędu, i vice versa.

Według zasad języka polskiegooczywistość określa pewność, bezsporność przy zniesieniu jakiejkolwiek wątpliwości. Omyłkajest spostrzeżeniem, sądem niezgodnym z rzeczywistością, błędem lub pomyłką.

Domniemywać można, iż zamierzano przez pojęcie „inne oczywiste omyłki” określić te wszystkie wady, które są oczywiste, a nie mieszczą się w pojęciach innych podstaw sporządzenia sprostowania. Można także przyjąć, iż w ten sposób ustawodawca uznał pojęcie omyłki jako nadrzędne nad błędami pisarskimi i rachunkowymi oraz jako obejmujące to wszystko, co nie mieści się w tym zakresie. Z pewnością natomiast oczywistość odnosi się do błędów i niedokładności (zob. tamże).

Sugeruję wizytę u notariusza, który sporządzał akt notarialny objęty wadą, i prośbę o sporządzenie protokołu korygującego ten akt notarialny z uwagi na „inną oczywistą omyłkę” w postaci błędnego oznaczenia numeru księgi wieczystej nieruchomości przy jednoczesnym prawidłowym oznaczeniu numeru działki.

Następnie proponuję złożenie do sądu wniosku o ujawnienie zmiany właściciela. Do tego wniosku należy dołączyć akt notarialny wraz z protokołem jego sprostowania.