Odmowa umieszczenia w domu pomocy społecznej

Jakie są zasady przyjmowania osób do DPS-ów?

Zapewnienie opieki w DPS (domu opieki społecznej) jest świadczeniem z pomocy społecznej, a to znaczy, że przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, która nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym. Zasady przyjęcia osób do DPS-ów określają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t.: Dz. U. z 2013 r., poz. 182) a także rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów opieki społecznej z 19 października 2005 r. (Dz. U. Nr 217, poz. 1837).

Zgodnie z warunkami przyjęcia do domu pomocy społecznej jedną z podstawowych zasad proceduralnych jest złożenie stosownego wniosku przez osobę zainteresowaną. Jak wynika z Pańskiej korespondencji, Pański ojciec to uczynił, ale uzyskał odpowiedź odmowną (choć nie pisemną) z uwagi na brak funduszy DPS-u.

Opłaty za pobyt osoby w domu pomocy społecznej

Kwestie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej reguluje przywołana wyżej ustawa o pomocy społecznej, która w art. 61 ust. 1 stanowi, że: „Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność”.

Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązane określa ust. 2 przywołanego wyżej przepisu określając, że: „Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2”.

Natomiast ust. 2a przywołanego wyżej przepisu stwierdza, że: „Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2”.

Jak rozumiem, wniósł Pan pismo o zwolnienie z tej odpłatności na zasadzie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, przedstawiając swoją sytuację, która – biorąc pod uwagę podane przez Pana dane – nie wygląda najlepiej. Być może takie zwolnienie Pan uzyska.

Zwolnienie z ponoszenia opłat za DPS

Ustawa dopuszcza bowiem zwolnienie się z ponoszenia częściowego lub nawet z całości tych w szczególności, jeżeli dana osoba:

• wnosi opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej ośrodku wsparcia lub innej placówce;
• występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
• małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Natomiast w przypadku niewywiązania się z obowiązku opłaty za pobyt domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Według ustawy należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej z tytułu opłat określonych przepisami ustawy o pomocy społecznej oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Odmowa umieszczenia osoby w domu pomocy społecznej

Na razie jednak mamy sytuację, w której można spodziewać się odmowy umieszczenia Pańskiego ojca w domu pomocy społecznej z uwagi na brak funduszy. A zatem zapewne Pański ojciec spełnia wymogi formalnoprawne do skorzystania z tej formy pomocy, jednakże z uwagi na to, że ośrodek nie dysponuje odpowiednimi funduszami na umieszczenie kolejnych osób w DPS, odmówiono mu skierowania do DPS w bieżącym roku.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Wskazany przepis przewiduje przesłanki warunkujące uzyskanie prawa do umieszczenia w DPS przez osobę ubiegającą się o takie uprawnienie, które muszą wystąpić łącznie. Jak rozumiem, nie jest to przez DPS kwestionowane.

Należy zatem wskazać, że regulacja zawarta w art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej ma moc obligatoryjnie wiążącą, co oznacza, że przepis ten nakłada na organy administracji publicznej obowiązek skierowania danej osoby do domu opieki społecznej danego typu w każdym przypadku, gdy po stronie takiej osoby zaistnieją wszystkie przesłanki warunkujące powstanie prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Ustawa o pomocy społecznej nie uzależnia bowiem umieszczenia osoby spełniającej przesłanki wynikające z art. 54 ust. 1 od możliwości finansowych organu. Z punktu widzenia tego przepisu możliwości te stanowią okoliczność nieistotną.

Na pewno więc istnieją podstawy do odwołania się do kolegium odwoławczego, jeżeli na odmowę przyjęcia do domu pomocy społecznej nakłada się jeszcze zaniechanie przez DPS złożenia propozycji co do innych form świadczenia opieki nad Pańskim ojcem.

Niemniej jednak należy poczekać na pisemne uzasadnienie tej odmowy, ponieważ często co innego słyszy się w rozmowie z urzędnikiem, a co innego można przeczytać w uzasadnieniu pisemnym.

Skierowanie do DPS-u przez sąd opiekuńczy

Co do dalszej części Pańskiego pytania: w sytuacji, gdy Pański ojciec nie jest w stanie obecnie sam funkcjonować wobec postępów choroby i kontakt z nim jest utrudniony, to można zwrócić się o wyrażenie zgody na skierowanie go do DPS-u przez sąd opiekuńczy. Wskazuje na to treść art. 39 ust. 3 cytowanej ustawy, według którego jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.

Pan jako jego syn (zstępny) jest osobą upoważnioną do złożenia takiego wniosku, co byłoby uzasadnione wobec stanu Pańskiego ojca, ale musimy pamiętać, że Pana wniosek niejako zdublowałby się z toczącą się obecnie sprawą. Argumenty o postępującej chorobie Pańskiego ojca i wypadkach w mieszkaniu należałoby podnieść w odwołaniu do kolegium odwoławczego i w moim przekonaniu powinny „zadziałać”, mając na uwadze zasady zawarte w art. 2, art. 3 i art. 100 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, które stanowią, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości i ma ona na celu wspieranie osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, zaś rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Stosowne organy są zobowiązane do kierowania się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej i ochroną ich dóbr osobistych.